Choroba Parkinsona to przewlekłe schorzenie neurologiczne, które dotyka głównie osób starszych, zwykle po 60. roku życia. Prowadzi do stopniowego upośledzenia funkcji ruchowych i poznawczych. W miarę jak choroba postępuje codzienne czynności stają się dla osoby starszej coraz trudniejsze. Samodzielne wykonywanie nawet prostych zadań wymaga wsparcia. W związku z tym wzrasta potrzeba opieki i pomocy w codziennym funkcjonowaniu.

Z naszego poprzedniego artykułu dowiesz się więcej o samej chorobie Parkinsona, jej przyczynach i objawach: Choroba Parkinsona – objawy i etapy rozwoju. Poniżej skupimy się na tym, jak pomóc podopiecznemu w wykonywaniu podstawowych czynności, dbając o jego bezpieczeństwo, komfort i poczucie godności.

 

Przystosowanie domu dla osoby chorej na Parkinsona

W chorobie Parkinsona nawet proste czynności, takie jak poruszanie się po domu, mogą sprawiać trudność. Jednym z głównych zagrożeń jest tu ryzyko upadków. Dom podopiecznego powinien zostać tak zorganizowany, aby eliminować wszelkie przeszkody, które mogą powodować niebezpieczne sytuacje. Oto kilka działań, które warto podjąć:

• Usunięcie przeszkód na drodze – w przestrzeni, w której porusza się senior, nie powinno być żadnych luźnych przedmiotów. Usuńmy dywaniki, na których można się poślizgnąć, przewody elektryczne czy np. małe krzesełka, o które można się przewrócić.
• Dostosowanie mebli – stoły, krzesła i inne meble powinny być stabilne i w miarę możliwości wyposażone w odpowiednie uchwyty, które umożliwią osobie starszej podparcie się podczas wstawania. Warto także zwrócić uwagę na wysokość mebli – na przykład niskie fotele mogą utrudniać wstawanie, dlatego lepiej wybrać te, które są wyższe i twardsze.
• Ułatwienia w poruszaniu się – senior z chorobą Parkinsona często ma problemy z równowagą, dlatego ważne jest zamontowanie poręczy w miejscach, gdzie potrzebne jest dodatkowe wsparcie, na przykład przy schodach, w korytarzach czy łazienkach. Poręcze te pozwolą osobie chorej na bezpieczne poruszanie się bez ryzyka upadku.
• Krzesła pod prysznicem – osoby starsze mogą mieć trudności z utrzymaniem równowagi podczas kąpieli, co zwiększa ryzyko upadku. Zainstalowanie krzesła prysznicowego oraz mat antypoślizgowych w łazience zapewni dodatkowe bezpieczeństwo.
• Odpowiednie oświetlenie – Parkinson może powodować problemy z widzeniem oraz spowolnione reakcje na bodźce, dlatego ważne jest, aby każde pomieszczenie było dobrze oświetlone. Jasne światło w korytarzach, łazience i sypialni ułatwi seniorowi orientację w przestrzeni, szczególnie wieczorem i w nocy.
• Skrócenie dystansu między ważnymi punktami – w przypadku większych mieszkań warto rozważyć przeniesienie najczęściej używanych przedmiotów (np. telefon, pilot do telewizora, leki) w miejsca łatwo dostępne. Dystans, który podopieczny musi pokonywać, powinien być jak najkrótszy, aby zmniejszyć ryzyko upadków.

Sprawdź też: Upadek osoby starszej – jak mu zapobiegać

 

Pomoc przy ubieraniu się

Drżenie rąk, sztywność mięśni i spowolnione ruchy utrudniają precyzyjne i szybkie zakładanie odzieży. Może to być źródłem frustracji dla osoby starszej. Dlatego opiekunka powinna zadbać, by odzież podopiecznego była przede wszystkim wygodna i funkcjonalna, by można ją było łatwo zakładać i zdejmować. Oto kilka wskazówek dotyczących wyboru odzieży dla seniora chorego na Parkinsona:

• Zapięcia na rzepy i zamki – zapięcia na guziki mogą być szczególnie trudne do obsługi dla osoby z drżeniem rąk i sztywnością mięśni. Zamiast tego warto wybierać ubrania z zamkami błyskawicznymi lub zapięciami na rzepy, które są łatwiejsze do manipulacji.
• Luźniejsze kroje – odzież o luźniejszych krojach ułatwia zakładanie i zdejmowanie. Unikaj ubrań z wąskimi rękawami czy nogawkami, które mogą sprawiać trudności w przypadku ograniczonej ruchomości.
• Koszule i bluzki wkładane przez głowę – zamiast koszul na guziki lepszym rozwiązaniem mogą być koszule i bluzki, które łatwo się zakłada, bez konieczności precyzyjnego manipulowania guzikami.
• Obuwie na rzepy lub wsuwane – w przypadku obuwia warto wybierać modele z rzepami lub takie, które można po prostu wsunąć na stopę. Dzięki temu senior nie będzie musiał zmagać się ze sznurowadłami, które mogą być trudne do zawiązania.

Pomoc w ubieraniu się nie oznacza, że osoba starsza chora na Parkinsona musi całkowicie polegać na opiekunie. Ważne jest, aby w miarę możliwości wspierać seniora w zachowaniu samodzielności. Jak to robić?

• Daj czas – osoby chore na Parkinsona mogą potrzebować więcej czasu na ubieranie się. Ważne jest, aby nie ponaglać podopiecznego, ale dać mu możliwość wykonywania czynności we własnym tempie. Poczucie presji może powodować frustrację i zniechęcenie.
• Wspieraj, a nie wyręczaj – staraj się pomóc tylko w tych momentach, kiedy jest to niezbędne. Jeśli podopieczny radzi sobie z częścią czynności, pozwól mu na to, nawet jeśli zajmuje mu to więcej czasu. Wspieraj go w bardziej złożonych działaniach, takich jak zapięcie rzepów czy zamków, ale daj mu możliwość próbowania.
• Zorganizowane otoczenie – ubrania powinny być łatwo dostępne i ułożone w logiczny sposób, tak aby chory nie musiał przeszukiwać szafy czy komody. Przygotowanie odzieży na krześle czy łóżku przed rozpoczęciem ubierania może dodatkowo przyspieszyć i ułatwić proces.
• Zachęcaj do ruchu – jeśli senior ma problemy ze sztywnością mięśni, warto przed rozpoczęciem ubierania się zaproponować mu kilka prostych ćwiczeń rozciągających. Pomogą rozluźnić mięśnie i ułatwią zakładanie ubrań. Ćwiczenia te mogą polegać na delikatnym rozciąganiu ramion czy prostowaniu nóg.

Sprawdź też: Ubieranie seniora – o czym trzeba pamiętać

 

Pomoc przy jedzeniu

Z powodu drżenia rąk oraz ograniczonej precyzji ruchów osobie chorej na Parkinsona może być trudno samodzielne spożywać posiłki i używać tradycyjnych sztućców. Aby proces jedzenia był bezpieczny i jak najbardziej komfortowy warto wprowadzić pewne udogodnienia:

• Sztućce ergonomiczne – na rynku dostępne są specjalne sztućce z grubszymi rączkami, które są łatwiejsze do uchwycenia. Mogą być również wyposażone w dodatkowe funkcje stabilizujące, które pomagają osobom z drżeniem rąk w precyzyjnym posługiwaniu się nimi.
• Lekkie naczynia z antypoślizgowymi podkładkami – talerze i miski, które nie ślizgają się po stole pomagają uniknąć przypadkowego przewracania naczyń podczas posiłku.
• Łatwe do spożycia posiłki – w miarę możliwości warto przygotowywać posiłki, które nie wymagają używania noża i widelca. Gęste zupy, kasze, sałatki czy dania jednogarnkowe są często łatwiejsze do spożycia niż bardziej skomplikowane dania, które wymagają krojenia.

W przypadkach, gdy senior ma bardzo duże problemy z samodzielnym jedzeniem, opiekun może być zmuszony do podania posiłku. Ważne jest jednak, aby robić to w sposób, który zachowuje godność podopiecznego i nie wywołuje u niego poczucia zależności:

• Delikatna pomoc – jeśli senior ma trudności z utrzymaniem sztućców, opiekun może podtrzymywać jego rękę podczas podnoszenia jedzenia do ust. Warto umożliwić choremu poczucie kontroli nad ruchem, nie wyręczając go całkowicie, o ile to możliwe.
• Wykorzystywanie małych kęsów – mniejsze porcje na widelcu czy łyżce są łatwiejsze do spożycia i zmniejszają ryzyko zadławienia. Opiekun powinien zwracać uwagę na to, czy senior ma odpowiednią ilość czasu na dokładne przeżuwanie i połknięcie jedzenia.
• Częste przerwy – osoby chore na Parkinsona mogą męczyć się szybciej podczas jedzenia. Ważne jest, aby dawać im czas na przerwy i nie zmuszać do pośpiechu. Tempo posiłku powinno być dostosowane do możliwości seniora.

Jednym z poważnych zagrożeń u osób starszych chorych na Parkinsona są problemy z połykaniem (dysfagia). Zadławienie może być niebezpieczne, dlatego opiekun powinien zwracać szczególną uwagę na to, w jaki sposób podopieczny spożywa posiłki. Oto kilka ważnych zasad:

• Konsystencja pokarmów – konsystencję pokarmów należy dostosować do możliwości seniora. W niektórych przypadkach lepiej sprawdzą się pokarmy o miękkiej konsystencji, takie jak puree, jogurty czy zmiksowane zupy, które łatwiej przełknąć. Unikać należy suchych, twardych i sypkich potraw, które mogą łatwo utknąć w gardle.
• Pozycja podczas jedzenia – aby zmniejszać ryzyko zadławienia podopieczny powinien jeść w pozycji wyprostowanej, z głową lekko pochyloną do przodu. Ważne jest, aby senior nie jadł w pozycji półleżącej, ponieważ może to zwiększać ryzyko przedostania się pokarmu do dróg oddechowych.
• Małe porcje i powolne tempo – podawanie małych porcji oraz zachęcanie do jedzenia w wolnym tempie pozwala uniknąć zadławienia. Opiekun powinien także obserwować, czy senior prawidłowo przeżuwa pokarm przed połknięciem.

 

Higiena osobista osoby chorej na Parkinsona

Postępujące objawy choroby Parkinsona – sztywność mięśni, drżenie rąk oraz spowolnione ruchy – mogą utrudnić również wykonywanie prostych czynności związanych z codzienną higieną.

Podczas kąpieli mokre, śliskie powierzchnie, a także problemy z równowagą u osoby chorej znacznie zwiększają ryzyko upadku. Warto wprowadzić kilka udogodnień:

• Krzesło prysznicowe lub wanna z siedziskiem – umożliwia ono bezpieczne korzystanie z łazienki bez potrzeby stania. Senior może siedzieć podczas mycia, co minimalizuje ryzyko poślizgnięcia się.
• Maty antypoślizgowe – umieszczenie mat antypoślizgowych zarówno w wannie, jak i przed prysznicem, zmniejsza ryzyko upadku. Ważne jest także zadbanie o to, by podłoga w łazience była sucha.
• Poręcze i uchwyty – zainstalowanie poręczy przy wannie, prysznicu oraz w pobliżu toalety pomoże seniorowi utrzymać równowagę podczas wstawania i siadania.
• Temperatura wody – kontrolowanie temperatury wody jest istotne, ponieważ osoby starsze mogą mieć osłabione odczuwanie ciepła. Zbyt gorąca woda może prowadzić do oparzeń, dlatego warto zainstalować ograniczniki temperatury.

Osoby chore na Parkinsona często mają trudności z precyzyjnymi ruchami. Utrudnia to takie czynności higieniczne, jak golenie się czy czesanie. Opiekun powinien w miarę możliwości ułatwić podopiecznemu te zadania.

• Golenie – w przypadku problemów z utrzymaniem tradycyjnej maszynki do golenia lepszym wyborem mogą być elektryczne maszynki, które są łatwiejsze w obsłudze. Opiekun może pomóc kontrolując maszynkę i wspierając seniora w bezpiecznym goleniu. Ważne jest, aby maszynka była lekka i miała antypoślizgową rączkę.
• Czesanie włosów – używanie grzebienia lub szczotki z szerokimi zębami może ułatwić czesanie włosów. Jeśli podopieczny ma problemy z unoszeniem rąk lub kontrolowaniem ruchów, opiekun może delikatnie pomagać, unikając jednak całkowitego wyręczania.
• Codzienna pielęgnacja skóry – osoby chore na Parkinsona mogą potrzebować pomocy w regularnej pielęgnacji skóry, zwłaszcza w przypadku problemów z suchością czy podrażnieniami. Stosowanie balsamów nawilżających po kąpieli może poprawić komfort skóry seniora.

 

Każdy opiekun lub opiekunka musi zdawać sobie sprawę, że opieka nad osobą starszą z chorobą Parkinsona nie jest zajęciem łatwym. Głównym powodem tej sytuacji jest nieodwracalny i postępujący charakter tego schorzenia związany z degradacją komórek nerwowych mózgu. Praca z takim podopiecznym wymaga nie tylko wsparcia fizycznego w codziennych czynnościach, ale i umiejętności zrozumienia, pocieszenia i psychicznego wzmocnienia seniora w trudnych dla niego chwilach.

W kolejnym artykule skupimy się na tym, jak radzić sobie z najczęstszymi objawami choroby Parkinsona, dbając o komfort i bezpieczeństwo podopiecznego. Zapraszamy do śledzenia naszego bloga.

 

Photo: © Africa Studio – stock.adobe.com