Nadejście jesieni i zimy przynosi ze sobą nie tylko spadek temperatur, ale również skrócenie dnia i ograniczenie naturalnego światła. Może to znacząco wpływać na samopoczucie osób starszych. Gdy dni stają się coraz krótsze, a pogoda coraz bardziej pochmurna, seniorzy są szczególnie narażeni na zmiany nastroju.

Opiekując się osobą starszą powinniśmy w tych miesiącach zapewnić naszemu podopiecznemu odpowiednie wsparcie emocjonalne. Warto zachęcać seniora do aktywności, które mogą polepszyć jego nastrój, zadbać o zdrową dietę i regularny rytm dnia. Dowiedz się jak to zrobić i o czym jeszcze pamiętać.

 

Sezonowe zmiany nastroju u seniorów

Brak wystarczającej ilości światła słonecznego w miesiącach jesienno-zimowych wpływa negatywnie na regulację hormonów, takich jak melatonina i serotonina. To z kolei w prosty sposób prowadzi do obniżenia nastroju, uczucia zmęczenia i apatii. Zjawisko to może dotknąć każdego z nas, również osoby starsze.

Dla seniorów taki spadek nastroju może być szczególnie dotkliwy, ponieważ nakłada się na inne wyzwania, z jakimi się borykają. Starzenie się, różne dolegliwości i choroby, często utrata samodzielności, samotność – to wszystko samo w sobie może obniżać nastrój seniora. Dodatkowy brak słońca tylko pogłębi ich złe samopoczucie, czyniąc zwykłe dni jeszcze bardziej przytłaczającymi.

Kluczowe jest zatem wczesne rozpoznawanie sygnałów wskazujących na pogorszenie samopoczucia u naszego podopiecznego. Należą do nich: wycofywanie się z aktywności towarzyskich, problemy ze snem, zmiany apetytu czy ogólne poczucie smutku i przygnębienia. Bardzo ważne jest wtedy, aby rozmawiać z seniorem na temat jego emocji i samopoczucia. Rozmawiać w sposób otwarty i z dużą empatią. Tym bardziej, że seniorzy sami z siebie często niechętnie wyrażają swoje uczucia, obawiając się być ciężarem dla rodziny czy opiekunki.

 

Na poprawę nastroju – aktywność fizyczna

W okresie jesienno-zimowym nie można zapominać o aktywności fizycznej. Codzienna dawka ruchu, odpowiednio dopasowana do stanu zdrowia oraz do pogody może pozytywnie wpłynąć na nastrój osoby starszej.

Najprostszą i najbardziej powszechną aktywnością jest zwyczajny spacer. Zachęcajmy naszego podopiecznego, aby wychodził z domu nawet w chłodniejsze dni. Spacery lub chodzenie z kijkami (nordic-walking) nie tylko hartują organizm i pozwalają zachować sprawność stawów. Pobudzają także wydzielanie endorfiny i pomagają w utrzymaniu dobrego samopoczucia.

Jeśli senior ma ochotę i pozwala mu na to stan zdrowia, może podejmować większy wysiłek fizyczny na świeżym powietrzu. Na przykład korzystać z plenerowej siłowni, uprawiać narciarstwo biegowe na prostych, płaskich trasach, czy doskonale bawić się jeżdżąc na łyżwach.

Sprawdź też: Jak zadbać o aktywność fizyczną osób starszych.

 

Ćwicz umysł i czerp z tego radość

Nie każdy dzień jesienno-zimowy sprzyja spacerom, czy innej aktywności na zewnątrz. Kiedy wieje silny wiatr, pada deszcz, śnieg lub jest bardzo mroźno lepiej zostać w domu. Dla opiekunki dużym wyzwaniem jest wtedy organizacja czasu wolnego dla podopiecznego. Co robić w długie wieczory, by senior się nie nudził, nie popadł w apatię i przygnębienie?

Z pewnością nie powinien spędzać wielu godzin wpatrując się jedynie w ekran telewizora. Warto przygotować kilka innych ciekawych propozycji, które pobudzą jego umysł i utrzymają dobre samopoczucie.

Razem z naszym podopiecznym możemy zagrać w gry planszowe, jak szachy, warcaby, „Chińczyka” lub domino. Równie dobrze sprawdzą się gry karciane, pasjanse, krzyżówki, łamigłówki, sudoku, układanie puzzli czy zabawa w „państwa-miasta”. Każdy zdobyty punkt, każda wygrana z pewnością dadzą naszemu podopiecznemu dużo radości i pozytywnych emocji.

A może zachęcimy seniora do nowego hobby? W każdym wieku można się nauczyć albo spróbować czegoś nowego. Może będzie to malowanie, kolorowanki dla dorosłych, składanie origami, wycinanki albo szydełkowanie lub robienie na drutach. Każda nowa umiejętność zdobyta przez seniora, nawet niewielka, może przynieść mu dużo satysfakcji.

 

Więcej światła i kolorów

Naturalne światło – światło słoneczne – jest kluczowe w regulacji naszego cyklu dobowego i produkcji witaminy D, co jest ważne nie tylko dla zdrowia fizycznego, ale również psychicznego. W miesiącach jesienno-zimowych, gdy dni są coraz krótsze a niebo częściej zachmurzone, dostęp do naturalnego światła jest mocno ograniczony. Dlatego nasze samopoczucie często się pogarsza.

Osoby starsze, które mają ze względu na choroby ograniczone możliwości wychodzenia z domu i muszą przebywać całymi dniami w mieszkaniu brak naturalnego światła mogą odczuwać jeszcze bardziej dotkliwie. Warto, by w takie dni spędzali czas w dobrze oświetlonych pomieszczeniach, najlepiej blisko okien, aby maksymalnie korzystać z dostępnego światła naturalnego.

Po konsultacji z lekarzem można też stosować zabiegi naświetlania z wykorzystaniem lamp emitujących światło o natężeniu od 2500 do 10000 luksów. Regularne korzystanie z takich specjalistycznych lamp, szczególnie w porannych godzinach, może znacząco poprawić samopoczucie seniorów i zwiększyć ich poziom aktywności.

Warto zwrócić też uwagę na mały drobiazg, czyli kolory wnętrza, w którym przebywa na co dzień osoba starsza. Mogą one mieć spory wpływ na nastrój i samopoczucie naszego podopiecznego. Ciepłe, jasne kolory sprawiają, że pomieszczenie staje się bardziej przytulne i optymistyczne. Kolory żółty, pomarańczowy czy ciepłe beże mogą optycznie „ocieplić” wnętrze i przynieść uczucie radości i spokoju. Nawet, jeśli nie możemy od razu zmienić całego pokoju może wystarczy na początek zmienić zasłony, położyć na łóżku czy fotelu kolorowe poduszki, zadbać o pościel w ciepłych kolorach?

 

Zdrowa dieta na dobre samopoczucie

Zbilansowane posiłki, bogate w witaminy i minerały, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu i mogą też znacząco wpływać na dobre samopoczucie. By tak się stało dieta seniorów w czasie jesienno-zimowym powinna zawierać składniki odżywcze wspierające funkcjonowanie mózgu i poprawiające nastrój.

Są to przede wszystkim:

Kwasy tłuszczowe Omega-3 – mają pozytywny wpływ na pracę mózgu, redukcję symptomów depresji i poprawę nastroju. Ich źródłem są przede wszystkim tłuste ryby, takie jak halibut, łosoś, dorsz, makrela i sardynki. Występują również w oleju lnianym, siemieniu lnianym, nasionach chia czy orzechach włoskich.

Witamina B12 – wpływa na funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Znajduje się wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, w mięsie, jajach, serach, mleku i jego przetworach.

Witamina D – jej niedobór może być jednym z czynników prowadzących do obniżenia nastroju. Witamina D może pochodzić z dwóch źródeł: z jedzenia oraz przemian chemicznych w skórze w wyniku działania promieni słonecznych. W dni jesienno-zimowe, kiedy słońca jest mniej, łatwo o jej niedobór w naszym organizmie. Seniorzy mogą to odczuwać tym bardziej, że wraz z wiekiem zmniejsza się wytwarzanie witaminy D w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Dlatego do ich diety powinniśmy włączyć produkty ją zawierające, takie jak ryby (zwłaszcza tłuste – łosoś, makrela, śledź, węgorz), jaja, pełnotłuste mleko i produkty mleczne, oleje roślinne, podroby (wątroba). Ponieważ jednak przyswajanie witaminy D z pożywienia jest niewielkie warto, by osoba starsza, po konsultacji z lekarzem, suplementowała ją, nawet przez cały rok.

Cynk – ma duże znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Jego niedobór wpływa na pogorszenie nastroju, drażliwość, humory. Cynk znajdziemy w mięsie, wątróbce, serach żółtych, pomidorach, warzywach kapustnych (brukselka, kapusta, brokuły), warzywach strączkowych, pełnoziarnistych produktach zbożowych (pieczywo razowe, kasza gryczana, dziki ryż), orzechach i nasionach (słonecznik, sezam, nerkowce, pestki dyni, siemię lniane), grzybach (pieczarki, boczniaki).

 

Regularny rytm dnia daje poczucie spokoju

Ustal wraz z podopiecznym stały harmonogram dnia, w którym posiłki, ćwiczenia czy momenty odpoczynku będą miały swoją konkretną godzinę. Powtarzająca się rutyna da osobie starszej poczucie stabilności i spokoju, przyczyni się do zmniejszenia poziomu stresu i lęku. Dodatkowo warto dodać do rozkładu dnia jakiś drobny, przyjemny nawyk lub czynność. Może to być na przykład poranna rozmowa przy filiżance ulubionej herbaty, wieczorne słuchanie ulubionej przez seniora muzyki lub audiobooków czy zarezerwowanie codziennie czasu na ulubione hobby.

Opiekując się seniorem zadbaj też o to, by przestrzegał on regularnych godzin wstawania i kładzenia się spać. Każdy z nas ma pewnego rodzaju zegar biologiczny, który reguluje rytm snu i wydzielanie hormonów. Utrzymanie rutyny i kładzenie się do łóżka o stałych porach poprawi jakość snu, a co za tym idzie i ogólne samopoczucie.

 

Dobre samopoczucie i nastrój osoby starszej są tak samo ważne, jak jej zdrowie fizyczne. Dlatego rola opiekunki to coś więcej niż tylko wsparcie w codziennych czynnościach. To także dbanie o sferę emocji i psychiki podopiecznego. Liczy się tu pozytywne nastawienie, empatia, uśmiech i gotowość do rozmowy, które mogą przynieść seniorowi wiele chwil radości i poczucie bezpieczeństwa.

Nie zapominaj jednak, że czasami sam entuzjazm i aktywizacja mogą nie wystarczyć. Jeśli zauważysz, że obniżony nastrój seniora utrzymuje się przez dłuższy czas, może to być sygnał, że potrzebuje on profesjonalnej pomocy. Depresja u osób starszych jest poważnym problemem, który wymaga odpowiedniej uwagi i leczenia. Dlatego w takiej sytuacji nie wahaj się skonsultować z lekarzem lub psychologiem. Profesjonalna diagnoza i ewentualne wsparcie terapeutyczne lub farmakologiczne mogą okazać się niezbędne dla poprawy samopoczucia i zdrowia psychicznego seniora.

Photo: © Hero Images – stock.adobe.com