Choroba Parkinsona to przewlekłe schorzenie neurologiczne, które dotyka głównie osób starszych, zwykle po 60. roku życia. Prowadzi do stopniowego upośledzenia funkcji ruchowych i poznawczych. W miarę jak choroba postępuje codzienne czynności stają się dla osoby starszej coraz trudniejsze. Samodzielne wykonywanie nawet prostych zadań wymaga wsparcia. W związku z tym wzrasta potrzeba opieki i pomocy w codziennym funkcjonowaniu.

Z naszego poprzedniego artykułu dowiesz się więcej o samej chorobie Parkinsona, jej przyczynach i objawach: Choroba Parkinsona – objawy i etapy rozwoju. Poniżej skupimy się na tym, jak pomóc podopiecznemu w wykonywaniu podstawowych czynności, dbając o jego bezpieczeństwo, komfort i poczucie godności.

 

Przystosowanie domu dla osoby chorej na Parkinsona

W chorobie Parkinsona nawet proste czynności, takie jak poruszanie się po domu, mogą sprawiać trudność. Jednym z głównych zagrożeń jest tu ryzyko upadków. Dom podopiecznego powinien zostać tak zorganizowany, aby eliminować wszelkie przeszkody, które mogą powodować niebezpieczne sytuacje. Oto kilka działań, które warto podjąć:

• Usunięcie przeszkód na drodze – w przestrzeni, w której porusza się senior, nie powinno być żadnych luźnych przedmiotów. Usuńmy dywaniki, na których można się poślizgnąć, przewody elektryczne czy np. małe krzesełka, o które można się przewrócić.
• Dostosowanie mebli – stoły, krzesła i inne meble powinny być stabilne i w miarę możliwości wyposażone w odpowiednie uchwyty, które umożliwią osobie starszej podparcie się podczas wstawania. Warto także zwrócić uwagę na wysokość mebli – na przykład niskie fotele mogą utrudniać wstawanie, dlatego lepiej wybrać te, które są wyższe i twardsze.
• Ułatwienia w poruszaniu się – senior z chorobą Parkinsona często ma problemy z równowagą, dlatego ważne jest zamontowanie poręczy w miejscach, gdzie potrzebne jest dodatkowe wsparcie, na przykład przy schodach, w korytarzach czy łazienkach. Poręcze te pozwolą osobie chorej na bezpieczne poruszanie się bez ryzyka upadku.
• Krzesła pod prysznicem – osoby starsze mogą mieć trudności z utrzymaniem równowagi podczas kąpieli, co zwiększa ryzyko upadku. Zainstalowanie krzesła prysznicowego oraz mat antypoślizgowych w łazience zapewni dodatkowe bezpieczeństwo.
• Odpowiednie oświetlenie – Parkinson może powodować problemy z widzeniem oraz spowolnione reakcje na bodźce, dlatego ważne jest, aby każde pomieszczenie było dobrze oświetlone. Jasne światło w korytarzach, łazience i sypialni ułatwi seniorowi orientację w przestrzeni, szczególnie wieczorem i w nocy.
• Skrócenie dystansu między ważnymi punktami – w przypadku większych mieszkań warto rozważyć przeniesienie najczęściej używanych przedmiotów (np. telefon, pilot do telewizora, leki) w miejsca łatwo dostępne. Dystans, który podopieczny musi pokonywać, powinien być jak najkrótszy, aby zmniejszyć ryzyko upadków.

Sprawdź też: Upadek osoby starszej – jak mu zapobiegać

 

Pomoc przy ubieraniu się

Drżenie rąk, sztywność mięśni i spowolnione ruchy utrudniają precyzyjne i szybkie zakładanie odzieży. Może to być źródłem frustracji dla osoby starszej. Dlatego opiekunka powinna zadbać, by odzież podopiecznego była przede wszystkim wygodna i funkcjonalna, by można ją było łatwo zakładać i zdejmować. Oto kilka wskazówek dotyczących wyboru odzieży dla seniora chorego na Parkinsona:

• Zapięcia na rzepy i zamki – zapięcia na guziki mogą być szczególnie trudne do obsługi dla osoby z drżeniem rąk i sztywnością mięśni. Zamiast tego warto wybierać ubrania z zamkami błyskawicznymi lub zapięciami na rzepy, które są łatwiejsze do manipulacji.
• Luźniejsze kroje – odzież o luźniejszych krojach ułatwia zakładanie i zdejmowanie. Unikaj ubrań z wąskimi rękawami czy nogawkami, które mogą sprawiać trudności w przypadku ograniczonej ruchomości.
• Koszule i bluzki wkładane przez głowę – zamiast koszul na guziki lepszym rozwiązaniem mogą być koszule i bluzki, które łatwo się zakłada, bez konieczności precyzyjnego manipulowania guzikami.
• Obuwie na rzepy lub wsuwane – w przypadku obuwia warto wybierać modele z rzepami lub takie, które można po prostu wsunąć na stopę. Dzięki temu senior nie będzie musiał zmagać się ze sznurowadłami, które mogą być trudne do zawiązania.

Pomoc w ubieraniu się nie oznacza, że osoba starsza chora na Parkinsona musi całkowicie polegać na opiekunie. Ważne jest, aby w miarę możliwości wspierać seniora w zachowaniu samodzielności. Jak to robić?

• Daj czas – osoby chore na Parkinsona mogą potrzebować więcej czasu na ubieranie się. Ważne jest, aby nie ponaglać podopiecznego, ale dać mu możliwość wykonywania czynności we własnym tempie. Poczucie presji może powodować frustrację i zniechęcenie.
• Wspieraj, a nie wyręczaj – staraj się pomóc tylko w tych momentach, kiedy jest to niezbędne. Jeśli podopieczny radzi sobie z częścią czynności, pozwól mu na to, nawet jeśli zajmuje mu to więcej czasu. Wspieraj go w bardziej złożonych działaniach, takich jak zapięcie rzepów czy zamków, ale daj mu możliwość próbowania.
• Zorganizowane otoczenie – ubrania powinny być łatwo dostępne i ułożone w logiczny sposób, tak aby chory nie musiał przeszukiwać szafy czy komody. Przygotowanie odzieży na krześle czy łóżku przed rozpoczęciem ubierania może dodatkowo przyspieszyć i ułatwić proces.
• Zachęcaj do ruchu – jeśli senior ma problemy ze sztywnością mięśni, warto przed rozpoczęciem ubierania się zaproponować mu kilka prostych ćwiczeń rozciągających. Pomogą rozluźnić mięśnie i ułatwią zakładanie ubrań. Ćwiczenia te mogą polegać na delikatnym rozciąganiu ramion czy prostowaniu nóg.

Sprawdź też: Ubieranie seniora – o czym trzeba pamiętać

 

Pomoc przy jedzeniu

Z powodu drżenia rąk oraz ograniczonej precyzji ruchów osobie chorej na Parkinsona może być trudno samodzielne spożywać posiłki i używać tradycyjnych sztućców. Aby proces jedzenia był bezpieczny i jak najbardziej komfortowy warto wprowadzić pewne udogodnienia:

• Sztućce ergonomiczne – na rynku dostępne są specjalne sztućce z grubszymi rączkami, które są łatwiejsze do uchwycenia. Mogą być również wyposażone w dodatkowe funkcje stabilizujące, które pomagają osobom z drżeniem rąk w precyzyjnym posługiwaniu się nimi.
• Lekkie naczynia z antypoślizgowymi podkładkami – talerze i miski, które nie ślizgają się po stole pomagają uniknąć przypadkowego przewracania naczyń podczas posiłku.
• Łatwe do spożycia posiłki – w miarę możliwości warto przygotowywać posiłki, które nie wymagają używania noża i widelca. Gęste zupy, kasze, sałatki czy dania jednogarnkowe są często łatwiejsze do spożycia niż bardziej skomplikowane dania, które wymagają krojenia.

W przypadkach, gdy senior ma bardzo duże problemy z samodzielnym jedzeniem, opiekun może być zmuszony do podania posiłku. Ważne jest jednak, aby robić to w sposób, który zachowuje godność podopiecznego i nie wywołuje u niego poczucia zależności:

• Delikatna pomoc – jeśli senior ma trudności z utrzymaniem sztućców, opiekun może podtrzymywać jego rękę podczas podnoszenia jedzenia do ust. Warto umożliwić choremu poczucie kontroli nad ruchem, nie wyręczając go całkowicie, o ile to możliwe.
• Wykorzystywanie małych kęsów – mniejsze porcje na widelcu czy łyżce są łatwiejsze do spożycia i zmniejszają ryzyko zadławienia. Opiekun powinien zwracać uwagę na to, czy senior ma odpowiednią ilość czasu na dokładne przeżuwanie i połknięcie jedzenia.
• Częste przerwy – osoby chore na Parkinsona mogą męczyć się szybciej podczas jedzenia. Ważne jest, aby dawać im czas na przerwy i nie zmuszać do pośpiechu. Tempo posiłku powinno być dostosowane do możliwości seniora.

Jednym z poważnych zagrożeń u osób starszych chorych na Parkinsona są problemy z połykaniem (dysfagia). Zadławienie może być niebezpieczne, dlatego opiekun powinien zwracać szczególną uwagę na to, w jaki sposób podopieczny spożywa posiłki. Oto kilka ważnych zasad:

• Konsystencja pokarmów – konsystencję pokarmów należy dostosować do możliwości seniora. W niektórych przypadkach lepiej sprawdzą się pokarmy o miękkiej konsystencji, takie jak puree, jogurty czy zmiksowane zupy, które łatwiej przełknąć. Unikać należy suchych, twardych i sypkich potraw, które mogą łatwo utknąć w gardle.
• Pozycja podczas jedzenia – aby zmniejszać ryzyko zadławienia podopieczny powinien jeść w pozycji wyprostowanej, z głową lekko pochyloną do przodu. Ważne jest, aby senior nie jadł w pozycji półleżącej, ponieważ może to zwiększać ryzyko przedostania się pokarmu do dróg oddechowych.
• Małe porcje i powolne tempo – podawanie małych porcji oraz zachęcanie do jedzenia w wolnym tempie pozwala uniknąć zadławienia. Opiekun powinien także obserwować, czy senior prawidłowo przeżuwa pokarm przed połknięciem.

 

Higiena osobista osoby chorej na Parkinsona

Postępujące objawy choroby Parkinsona – sztywność mięśni, drżenie rąk oraz spowolnione ruchy – mogą utrudnić również wykonywanie prostych czynności związanych z codzienną higieną.

Podczas kąpieli mokre, śliskie powierzchnie, a także problemy z równowagą u osoby chorej znacznie zwiększają ryzyko upadku. Warto wprowadzić kilka udogodnień:

• Krzesło prysznicowe lub wanna z siedziskiem – umożliwia ono bezpieczne korzystanie z łazienki bez potrzeby stania. Senior może siedzieć podczas mycia, co minimalizuje ryzyko poślizgnięcia się.
• Maty antypoślizgowe – umieszczenie mat antypoślizgowych zarówno w wannie, jak i przed prysznicem, zmniejsza ryzyko upadku. Ważne jest także zadbanie o to, by podłoga w łazience była sucha.
• Poręcze i uchwyty – zainstalowanie poręczy przy wannie, prysznicu oraz w pobliżu toalety pomoże seniorowi utrzymać równowagę podczas wstawania i siadania.
• Temperatura wody – kontrolowanie temperatury wody jest istotne, ponieważ osoby starsze mogą mieć osłabione odczuwanie ciepła. Zbyt gorąca woda może prowadzić do oparzeń, dlatego warto zainstalować ograniczniki temperatury.

Osoby chore na Parkinsona często mają trudności z precyzyjnymi ruchami. Utrudnia to takie czynności higieniczne, jak golenie się czy czesanie. Opiekun powinien w miarę możliwości ułatwić podopiecznemu te zadania.

• Golenie – w przypadku problemów z utrzymaniem tradycyjnej maszynki do golenia lepszym wyborem mogą być elektryczne maszynki, które są łatwiejsze w obsłudze. Opiekun może pomóc kontrolując maszynkę i wspierając seniora w bezpiecznym goleniu. Ważne jest, aby maszynka była lekka i miała antypoślizgową rączkę.
• Czesanie włosów – używanie grzebienia lub szczotki z szerokimi zębami może ułatwić czesanie włosów. Jeśli podopieczny ma problemy z unoszeniem rąk lub kontrolowaniem ruchów, opiekun może delikatnie pomagać, unikając jednak całkowitego wyręczania.
• Codzienna pielęgnacja skóry – osoby chore na Parkinsona mogą potrzebować pomocy w regularnej pielęgnacji skóry, zwłaszcza w przypadku problemów z suchością czy podrażnieniami. Stosowanie balsamów nawilżających po kąpieli może poprawić komfort skóry seniora.

 

Każdy opiekun lub opiekunka musi zdawać sobie sprawę, że opieka nad osobą starszą z chorobą Parkinsona nie jest zajęciem łatwym. Głównym powodem tej sytuacji jest nieodwracalny i postępujący charakter tego schorzenia związany z degradacją komórek nerwowych mózgu. Praca z takim podopiecznym wymaga nie tylko wsparcia fizycznego w codziennych czynnościach, ale i umiejętności zrozumienia, pocieszenia i psychicznego wzmocnienia seniora w trudnych dla niego chwilach.

W kolejnym artykule skupimy się na tym, jak radzić sobie z najczęstszymi objawami choroby Parkinsona, dbając o komfort i bezpieczeństwo podopiecznego. Zapraszamy do śledzenia naszego bloga.

 

Photo: © Africa Studio – stock.adobe.com

Choroba Parkinsona to jedno z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych. Dotyka głównie osoby starsze po 50-60 roku życia, a częstotliwość jego występowania wzrasta z wiekiem. Pomimo postępu medycyny nadal nie znamy w pełni przyczyn wywołujących tę chorobę, a jej leczenie skupia się głównie na łagodzeniu objawów.

Z naszego artykułu dowiesz się więcej na temat choroby Parkinsona, jej mechanizmów, objawów i tego, jak rozwija się na przestrzeni lat.

 

Co to jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona to przewlekłe, postępujące schorzenie neurodegeneracyjne, które wpływa na układ nerwowy i powoduje stopniowe upośledzenie funkcji ruchowych organizmu. W mózgu osoby chorej dochodzi do stopniowej degeneracji komórek nerwowych, co prowadzi do niedoboru dopaminy.

By zrozumieć chorobę Parkinsona musimy lepiej zrozumieć rolę tej substancji w organizmie.

Dopamina jest neuroprzekaźnikiem, który odpowiada za przesyłanie sygnałów między komórkami nerwowymi, szczególnie w obszarach mózgu odpowiedzialnych za kontrolę ruchów ciała. Produkowana jest w strukturze mózgu zwanej istotą czarną. Kiedy komórki nerwowe w istocie czarnej ulegają degeneracji, poziom dopaminy gwałtownie spada. W wyniku tego procesy odpowiedzialne za kontrolę ruchów zostają zakłócone. Prowadzi to charakterystycznych problemów z motoryką, takich jak drżenie rąk, sztywność mięśni oraz spowolnienie ruchowe.

Dopamina pełni również ważną funkcję w regulacji nastroju i emocji, co wyjaśnia, dlaczego osoby z chorobą Parkinsona mogą doświadczać zaburzeń emocjonalnych, takich jak depresja czy lęk.

Pierwsze przypadki choroby Parkinsona były opisywane już w starożytności. Jednak dopiero w 1817 roku brytyjski lekarz James Parkinson, w pracy zatytułowanej „Essay on the Shaking Palsy”, szczegółowo przedstawił objawy u swoich pacjentów. Cierpieli oni na charakterystyczne drżenie ciała, spowolnienie ruchów oraz sztywność mięśni. W tamtym czasie choroba ta była znana jako „drżączka poraźna”. Opis Jamesa Parkinsona stanowił podwaliny do dalszych badań nad tym schorzeniem. Jego nazwisko zostało później użyte do określenia tej choroby, którą dziś znamy jako chorobę Parkinsona.

Od tego czasu nauka znacząco rozwinęła wiedzę na temat choroby Parkinsona, jednak nadal nie istnieje sposób na całkowite jej wyleczenie.

 

Przyczyny choroby Parkinsona

Chociaż choroba Parkinsona jest dobrze zbadana pod względem objawów i skutków, to dokładna przyczyna powstawania patologicznych zmian w mózgu nie jest znana. Wiadomo jednak, że schorzenie to ma złożony charakter. Jego rozwój może być wynikiem kombinacji starzenia się organizmu, czynników genetycznych i środowiskowych.

Starzenie się organizmu

Starzenie się jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju choroby Parkinsona. Większość przypadków choroby diagnozuje się u osób po 60. roku życia. W miarę starzenia się organizmu naturalne mechanizmy naprawcze komórek mogą tracić swoją skuteczność, co prowadzi do większej podatności na neurodegenerację.

Czynniki genetyczne

Badania nad chorobą Parkinsona wskazują, że w niektórych przypadkach może ona mieć podłoże genetyczne. Wykryto kilka mutacji genetycznych, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby. Dziedziczenie choroby jest jednak stosunkowo rzadkie i dotyczy głównie przypadków, w których występuje rodzinne obciążenie tą chorobą. Szacuje się, że tylko około 10-15% wszystkich przypadków choroby Parkinsona ma wyraźne podłoże genetyczne. W większości przypadków choroba występuje sporadycznie, co oznacza, że nie można jej przypisać konkretnemu defektowi genetycznemu.

Czynniki środowiskowe

Oprócz mutacji genetycznych duże znaczenie przypisuje się także czynnikom środowiskowym, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona. Badania epidemiologiczne sugerują, że długotrwała ekspozycja na niektóre substancje chemiczne, takie jak pestycydy, herbicydy czy metale ciężkie może być związana z wyższym ryzykiem rozwoju tej choroby. Na przykład osoby pracujące w rolnictwie lub mieszkające na terenach wiejskich mogą być bardziej narażone na działanie tych toksyn. W niektórych badaniach wskazywano również na związek między zwiększonym ryzykiem choroby a zanieczyszczeniami powietrza, chociaż ten obszar wymaga dalszych badań.

Inne możliwe przyczyny

Badania sugerują, że również inne czynniki, takie jak stres oksydacyjny, zaburzenia mitochondrialne oraz przewlekłe stany zapalne mogą przyczyniać się do degeneracji neuronów produkujących dopaminę. Zjawiska te mogą działać jako dodatkowe czynniki ryzyka, które w połączeniu z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi mogą prowadzić do rozwoju choroby.

 

Objawy choroby Parkinsona

Choroba Parkinsona charakteryzuje się szerokim zakresem objawów, które z czasem nasilają się i stopniowo wpływają na różne aspekty codziennego życia osoby starszej. Objawy te można podzielić na dwie główne grupy: ruchowe i pozaruchowe. Choć objawy ruchowe są najbardziej rozpoznawalne, to objawy pozaruchowe również mają znaczący wpływ na funkcjonowanie chorego i często są źródłem dużych trudności.

Objawy ruchowe

Wśród najczęstszych objawów charakterystycznych dla choroby Parkinsona są objawy ruchowe. Często to one skłaniają osoby starsze do szukania pomocy medycznej. Oto najważniejsze z nich:

• Drżenie spoczynkowe – jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów choroby Parkinsona. Opiekunowie seniorów powinni zwrócić na nie uwagę. Występuje przede wszystkim w spoczynku, kiedy chory nie wykonuje żadnej czynności i znika podczas wykonywania ruchu. Zwykle zaczyna się w jednej ręce lub palcu. Może następnie rozprzestrzenić się na inne części ciała, takie jak nogi, szczęka czy twarz.
• Bradykinezja, czyli spowolnienie ruchowe – objawia się trudnościami w zaczynaniu ruchów oraz ogólnym spowolnieniem i zubożeniem ruchów. Codzienne czynności, takie jak wstawanie z krzesła, ubieranie się, chodzenie, a nawet mówienie, stają się trudniejsze i wymagają większego wysiłku. Ruchy stają się mniej płynne i precyzyjne.
• Sztywność mięśni – czyli opór w stawach, występuje u większości osób z chorobą Parkinsona. Może dotyczyć zarówno kończyn, jak i tułowia, co prowadzi do bólu, ograniczenia zakresu ruchów oraz ogólnej nieelastyczności ciała. Sztywność może utrudniać wykonywanie prostych czynności, takich jak podnoszenie przedmiotów czy zginanie kończyn. Co ważne, sztywność dotyczy także mimiki twarzy, której zaburzenia mogą nastąpić w dalszych etapach choroby.
• Problemy z równowagą i chodem – choroba Parkinsona wpływa także na równowagę i koordynację, co zwiększa ryzyko upadków. Charakterystyczne jest zjawisko tzw. „szurającego chodu”, gdzie chory robi małe, wolne kroki, z pochyloną postawą ciała. Mogą również występować nagłe „zamrożenia” ruchowe. Osoba chora staje się chwilowo niezdolna do wykonania ruchu, na przykład podczas próby rozpoczęcia chodzenia.

Objawy pozaruchowe

Objawy pozaruchowe, choć często mniej widoczne na pierwszy rzut oka, są niezwykle ważne, ponieważ wpływają na wiele aspektów życia osoby chorej. Mogą one występować zarówno we wczesnych, jak i zaawansowanych stadiach choroby.

• Zaburzenia snu – Osoby cierpiące na chorobę Parkinsona często mają problemy ze snem, takie jak trudności z zasypianiem, przerywany sen, koszmary nocne oraz zaburzenia ruchowe podczas snu, na przykład zespół niespokojnych nóg. Zaburzenia snu mogą prowadzić do przewlekłego zmęczenia i obniżenia jakości życia.
• Zaburzenia poznawcze – Choroba Parkinsona może prowadzić do problemów z funkcjami poznawczymi, takimi jak pamięć, koncentracja czy podejmowanie decyzji. U części chorych rozwija się demencja parkinsonowska, która dodatkowo komplikuje życie codzienne i wymaga zwiększonego wsparcia ze strony opiekunów.
• Zaburzenia nastroju – Depresja, lęk oraz apatia są częstymi objawami pozaruchowymi choroby Parkinsona. Zmiany chemiczne w mózgu wpływają na regulację emocji, co sprawia, że pacjenci mogą doświadczać długotrwałych stanów depresyjnych oraz ataków lęku. Te zaburzenia nastroju często są równie uciążliwe, co objawy ruchowe.
• Problemy trawienne i żołądkowo-jelitowe – Chorzy na Parkinsona często cierpią na zaparcia, które wynikają ze spowolnionej perystaltyki jelit. Mogą również występować trudności z połykaniem (dysfagia), co zwiększa ryzyko zachłyśnięcia się i infekcji dróg oddechowych.
• Zaburzenia mowy – Pojawia się mowa monotonna, słabo artykułowana, ściszona, „zamazana”.
• Dysfunkcje autonomiczne – Choroba Parkinsona wpływa na autonomiczny układ nerwowy. Prowadzi to do problemów takich jak nadmierne pocenie się, ślinotok, zmienne ciśnienie krwi, zaburzenia kontroli pęcherza oraz nietrzymanie moczu.

 

Etapy rozwoju choroby Parkinsona

Choroba Parkinsona rozwija się stopniowo. Jej postęp można podzielić na kilka etapów, które różnią się nasileniem objawów i stopniem niepełnosprawności osoby chorej. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi do oceny zaawansowania choroby jest skala Hoehn-Yahra, opracowana w 1967 roku. Skala ta dzieli przebieg choroby na pięć etapów. Opisują one stopniowe nasilenie objawów ruchowych oraz wpływ na zdolność chorego do samodzielnego funkcjonowania.

Etap 1 – Łagodne objawy, jednostronne

Na pierwszym etapie choroby Parkinsona objawy są łagodne i ograniczają się do jednej strony ciała. Często zaczynają się od subtelnych drżeń jednej ręki, które mogą początkowo nie wzbudzać większych obaw u osoby starszej. Wczesne symptomy mogą obejmować niewielkie trudności z precyzyjnymi ruchami, takimi jak pisanie, oraz lekki brak koordynacji w kończynie, gdzie pojawia się drżenie. Sztywność mięśni oraz lekkie spowolnienie ruchów mogą być obecne, jednak objawy te są na tyle niewielkie, że senior nadal funkcjonuje normalnie.

Chory na tym etapie często nie zdaje sobie sprawy z problemu lub przypisuje objawy zmęczeniu, stresowi lub naturalnym procesom starzenia. Również otoczenie rzadko dostrzega zmiany w zachowaniu pacjenta. Diagnoza w tej fazie może być trudna, ponieważ objawy mogą być mylone z innymi schorzeniami neurologicznymi.

Etap 2 – Obustronne objawy, bez problemów z równowagą

W etapie drugim objawy zaczynają obejmować obie strony ciała, choć nadal nie są one bardzo nasilone. Senior może odczuwać większe trudności z wykonywaniem precyzyjnych czynności rękami, takich jak zapinanie guzików, a drżenie może obejmować obie kończyny. Sztywność mięśniowa staje się bardziej zauważalna, co może wpływać na większe partie ciała, w tym mięśnie karku i tułowia.

Choć objawy stają się bardziej widoczne i wpływają na codzienne życie, chory na tym etapie zazwyczaj nadal nie ma problemów z równowagą. Jest w stanie poruszać się samodzielnie i wykonywać większość czynności dnia codziennego. Mogą one jednak zajmować więcej czasu i wymagać większego wysiłku. Zmiany te mogą prowadzić do frustracji, ponieważ osoba starsza zauważa, że proste czynności zaczynają sprawiać trudności.

Etap 3 – Umiarkowane objawy, problemy z równowagą

Etap trzeci to moment, w którym objawy choroby Parkinsona stają się umiarkowanie nasilone. Charakterystycznym symptomem tej fazy są problemy z równowagą i koordynacją ruchową. Osoby starsze mogą mieć trudności z chodzeniem i staniem, co znacznie zwiększa ryzyko upadków. Objawy ruchowe, takie jak sztywność i bradykinezja, stają się bardziej wyraźne i mogą wpływać na postawę ciała. Typowa jest pochylona sylwetka oraz charakterystyczny szurający chód.

Chorzy w tej fazie są zazwyczaj nadal w stanie funkcjonować samodzielnie, ale mogą wymagać pewnej pomocy w wykonywaniu bardziej złożonych czynności. Proste zadania, takie jak wstawanie z krzesła, mogą stawać się trudniejsze. Osoba starsza jest w stanie poruszać się bez pomocy, ale równocześnie musi być bardziej ostrożna, aby uniknąć upadków. Na tym etapie choroby Parkinsona opieka zaczyna być bardziej istotna, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa chorego.

Etap 4 – Znaczne nasilenie objawów, ograniczona samodzielność

W czwartym etapie choroby objawy stają się znacznie bardziej zaawansowane, co poważnie ogranicza zdolność chorego do samodzielnego funkcjonowania. Ma on trudności z chodzeniem i często potrzebuje wsparcia, takiego jak laska, chodzik, a w niektórych przypadkach wózek inwalidzki. Objawy ruchowe, takie jak drżenie, sztywność i spowolnienie ruchowe, są bardzo nasilone, co wpływa na wszystkie aspekty codziennego życia.

Chory na tym etapie często nie jest w stanie samodzielnie wykonywać większości codziennych czynności, takich jak ubieranie się, jedzenie czy dbanie o higienę osobistą. Wymaga regularnej pomocy ze strony opiekunów lub rodziny, aby poradzić sobie z codziennymi wyzwaniami. Problemy z równowagą i koordynacją mogą sprawić, że staje się niemal całkowicie zależny od opieki zewnętrznej. Z tego powodu odpowiednie dostosowanie otoczenia, takie jak instalacja poręczy, siedzisk pod prysznicem czy uchwytów w łazience, jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa.

Etap 5 – Zaawansowany etap, całkowita utrata samodzielności

Piąty etap choroby Parkinsona jest najcięższym i najbardziej wyniszczającym. Osoba chora całkowicie traci samodzielność. Jest zazwyczaj unieruchomiona, poruszając się wyłącznie na wózku inwalidzkim lub pozostając w łóżku. Objawy ruchowe są na tyle nasilone, że chory nie jest w stanie poruszać się bez pomocy. Nawet najprostsze czynności, takie jak jedzenie, picie, czy przekręcanie się w łóżku, stają się niemożliwe bez wsparcia opiekuna.

W tej fazie osoba starsza wymaga całodobowej opieki, która obejmuje nie tylko pomoc w codziennych czynnościach, ale także wsparcie medyczne. Problemy związane z połykaniem, kontrolą pęcherza oraz funkcjonowaniem innych układów mogą prowadzić do dodatkowych powikłań, takich jak infekcje, odleżyny czy problemy z oddychaniem. W tej fazie ważne jest także zapewnienie choremu komfortu psychicznego i emocjonalnego, ponieważ izolacja i brak samodzielności mogą prowadzić do pogłębienia depresji i lęku.

Etap piąty to również moment, w którym rodzina i opiekunowie muszą podjąć trudne decyzje dotyczące dalszej opieki nad osobą chorą. W tym rozważenie specjalistycznych form opieki, takich jak hospicjum lub ośrodek opieki długoterminowej. Wsparcie profesjonalnej opieki medycznej jest niezbędne, aby zapewnić choremu godną jakość życia w ostatnich etapach choroby.

 

Choroba Parkinsona to złożone schorzenie, które wymaga nieustannego dostosowywania się do zmieniających się potrzeb chorego. Zrozumienie, jak choroba wpływa na codzienne życie oraz jak ważna jest rola opiekunów, może znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia zarówno osoby chorej, jak i jego bliskich.

W kolejnym artykule omówimy szczegółowo, jak można zapewnić odpowiednią opiekę osobom starszym z chorobą Parkinsona. Zapraszamy do śledzenia naszego bloga.

 

Photo: © Andrey Sinenkiy – stock.adobe.com

Bezsenność jest powszechnym problemem wśród seniorów, wpływającym negatywnie na ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Zaburzenia snu mogą prowadzić do pogorszenia jakości życia, zwiększać ryzyko chorób przewlekłych i problemów emocjonalnych.

Jakie są przyczyny bezsenności u osób starszych? Jakie zdrowe nawyki powinniśmy wprowadzić, by pomóc seniorowi? Kiedy skontaktować się z lekarzem?

 

Ile snu potrzebuje osoba starsza?

Zapotrzebowanie na sen zmienia się wraz z wiekiem. Dorosła osoba potrzebuje od 7 do 9 godzin snu dziennie, aby jej organizm prawidłowo funkcjonował. Po 60. roku życia zapotrzebowanie na sen zazwyczaj się zmniejsza, ponieważ zmniejsza się poziom aktywności życiowej, zwłaszcza fizycznej. Dlatego organizm nie potrzebuje już 7–8 godzin snu, aby się zregenerować, ale tylko 6 godzin, a nawet mniej. Również drzemka w południe uważana jest u osoby starszej za normę, ale nie powinna być dłuższa niż 30 minut.

Wraz z wiekiem coraz częściej jednak występują kłopoty ze snem. Starsze osoby mają tendencję do wcześniejszego kładzenia się do łóżka i zbyt wczesnego budzenia się. Częściej i na dłużej wybudzają się w nocy i mają trudności z ponownym zaśnięciem. Długość snu nocnego ulega skróceniu. Seniorzy „rekompensują” sobie to częstszymi drzemkami w ciągu dnia.

Znaczną część populacji seniorów dotyka też bezsenność. Badania wskazują, że doświadcza jej około 50% osób w wieku 65 lat i starszych. Wśród nich od 20% do 30% cierpi na chroniczną bezsenność.

 

Czym jest bezsenność?

Bezsenność, znana również jako insomnia, to zaburzenie snu charakteryzujące się trudnościami w zasypianiu, utrzymaniu snu lub obniżoną jakością snu, pomimo sprzyjających warunków do spania. Bezsenność może przyjmować różne formy, które różnią się pod względem częstości i intensywności objawów:

• bezsenność przewlekła – trwa co najmniej trzy miesiące i występuje co najmniej trzy razy w tygodniu,
• bezsenność epizodyczna – trwa krócej niż trzy miesiące i może być związana z chwilowymi czynnikami stresującymi, takimi jak problemy zdrowotne, zmiany w życiu osobistym,
• bezsenność przerywana – okresy bezsenności występują na przemian z okresami normalnego snu.

 

Wpływ bezsenności na zdrowie fizyczne i psychiczne seniorów

Bezsenność ma znaczący wpływ na zdrowie seniorów. Brak odpowiedniej ilości i jakości snu może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji, zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Mogą to być:

• osłabienie układu odpornościowego – osoby starsze z chroniczną bezsennością są bardziej podatne na infekcje i choroby,
• choroby sercowo-naczyniowe – bezsenność zwiększa ryzyko nadciśnienia, zawału serca i udaru mózgu,
• problemy metaboliczne – brak snu może prowadzić do otyłości, cukrzycy typu 2 i zaburzeń metabolicznych,
• problemy poznawcze – bezsenność wpływa negatywnie na pamięć, koncentrację i zdolności poznawcze, co może zwiększać ryzyko demencji,
• problemy emocjonalne – bezsenność jest silnie powiązana z depresją, lękami i ogólnym pogorszeniem nastroju,
• obniżona jakość życia – ciągłe zmęczenie i brak energii mogą prowadzić do izolacji społecznej, ograniczenia aktywności fizycznej i pogorszenia ogólnego samopoczucia.

 

Przyczyny bezsenności u seniorów

Bezsenność u osób starszych może mieć wiele przyczyn. Są to zarówno czynniki fizjologiczne, jak i psychospołeczne. Wymieńmy te najważniejsze.

 

Zmiany biologiczne związane z wiekiem

Starzenie się niesie ze sobą liczne zmiany w funkcjonowaniu organizmu, które mogą wpływać na jakość snu.

Naturalne zmiany w cyklu snu są jedną z głównych przyczyn bezsenności u seniorów. Z wiekiem faza snu głębokiego, znana jako faza snu wolnofalowego (nREM), staje się krótsza i mniej intensywna. W rezultacie osoby starsze spędzają więcej czasu w lżejszych fazach snu. To sprawia, że są bardziej podatne na przebudzenia w nocy.

Produkcja melatoniny, hormonu regulującego rytm snu i czuwania, również spada wraz z wiekiem. Melatonina jest odpowiedzialna za sygnalizowanie organizmowi, kiedy powinien zasypiać i budzić się. Spadek jej poziomu może prowadzić do trudności w zasypianiu oraz wcześniejszego budzenia się rano.

Warto także wspomnieć o zmianach w rytmie okołodobowym, które mogą wystąpić u seniorów. Rytm okołodobowy, czyli nasz zegar biologiczny, kontroluje cykl snu i czuwania. Z wiekiem zegar biologiczny może ulegać przesunięciu, co skutkuje wcześniejszym zasypianiem i wcześniejszym budzeniem się. Te zmiany mogą prowadzić do niezgodności między rytmem snu seniora a jego codziennymi aktywnościami, co z kolei może powodować bezsenność.

 

Choroby fizyczne i problemy psychiczne

Wiele chorób i schorzeń fizycznych może wpływać na jakość snu u seniorów i prowadzić do bezsenności.

Przewlekłe bóle, np. spowodowane przez artrozę czy reumatyzm, mogą utrudniać zasypianie. Są też przyczyną częstych przebudzeń w nocy oraz obniżają ogólną jakość snu.

Choroby serca i układu oddechowego są kolejnymi częstymi przyczynami bezsenności u osób starszych. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma, niewydolność serca oraz inne schorzenia układu krążenia i oddechowego mogą powodować duszność, kaszel oraz inne objawy utrudniające spokojny sen.

Choroby neurologiczne, takie jak choroba Parkinsona czy Alzheimer, również mają znaczący wpływ na sen. Pacjenci z chorobą Parkinsona często doświadczają zespołu niespokojnych nóg, czyli mimowolnych ruchów kończyn podczas snu oraz innych zaburzeń ruchowych, które mogą zakłócać sen. Choroba Alzheimera często wiąże się z zaburzeniami rytmu dobowego, co prowadzi do trudności w utrzymaniu regularnych wzorców snu i czuwania.

Bezsenność często bywa pierwszym objawem chorób psychicznych, takich jak depresja, lęki i zaburzenia lękowe.

 

Leki i ich efekty uboczne

Wielu seniorów przyjmuje różnorodne leki na przewlekłe choroby. Niektóre z tych leków mogą mieć działania niepożądane wpływające na sen. Oto kilka grup leków, które mogą przyczyniać się do bezsenności:

• leki na nadciśnienie – beta-blokery, często stosowane w leczeniu nadciśnienia, mogą powodować zaburzenia snu, takie jak bezsenność, koszmary senne i fragmentację snu,
• leki na astmę i POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) – leki zawierające teofilinę oraz niektóre wziewne kortykosteroidy mogą prowadzić do pobudzenia i trudności w zasypianiu,
• leki na depresję – niektóre antydepresanty, szczególnie selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), mogą powodować bezsenność jako efekt uboczny, z kolei trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, choć mogą działać nasennie, również mogą fragmentować sen,
• steroidy – leki przeciwzapalne zawierające kortykosteroidy mogą powodować pobudzenie i trudności w zasypianiu,
• diuretyki – stosowane w leczeniu nadciśnienia i niewydolności serca mogą powodować częste oddawanie moczu w nocy, co prowadzi do przerw w śnie,
• stymulanty i niektóre leki przeciwbólowe – leki zawierające kofeinę, pseudoefedrynę oraz inne stymulanty mogą prowadzić do trudności w zasypianiu.

Efekty uboczne leków mogą być trudne do zidentyfikowania, ponieważ bezsenność może wynikać z kombinacji różnych czynników. Ważne jest, aby lekarz prowadzący był świadomy wszystkich leków przyjmowanych przez pacjenta i ich potencjalnych interakcji wpływających na sen. Czasami zmiana dawki, zmiana pory przyjmowania leku lub zmiana samego leku mogą poprawić jakość snu.

 

Czynniki zewnętrzne i styl życia

Znaczący wpływ na jakość snu u seniorów mogą też mieć czynniki zewnętrzne i styl życia.

Zmiany w środowisku życia:

– zmiana miejsca zamieszkania – przeprowadzka do nowego miejsca może wywoływać stres i poczucie dezorientacji, co wpływa na sen,
– zmiany w otoczeniu domowym – hałas, światło, temperatura i inne czynniki środowiskowe mogą zakłócać sen, seniorzy są często bardziej wrażliwi na te zmiany.

Brak aktywności fizycznej:

– regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu zdrowego rytmu snu, brak ruchu może prowadzić do nadmiaru energii w ciągu dnia i trudności z zasypianiem w nocy.

Nieodpowiednia dieta i spożycie kofeiny:

– spożywanie ciężkich posiłków tuż przed snem może powodować dyskomfort i trudności w zasypianiu, z kolei zbyt mała ilość pożywienia może prowadzić do uczucia głodu, które również zakłóca sen,
– kofeina zawarta w kawie, herbacie, czekoladzie i niektórych lekach, może utrzymywać organizm w stanie pobudzenia, nawet kilka godzin po spożyciu,
– alkohol, choć może początkowo działać nasennie, często prowadzi do przerywanego i płytkiego snu w drugiej połowie nocy.

Zaburzenia rytmu dobowego:

– brak ekspozycji na światło dzienne – światło naturalne reguluje zegar biologiczny organizmu, zbyt mała ekspozycja na światło dzienne, szczególnie w zimie, może prowadzić do rozregulowania rytmu dobowego,
– drzemki w ciągu dnia – choć krótkie drzemki, do 30 minut, mogą być korzystne, to długie i częste drzemki mogą zakłócać nocny sen, prowadząc do trudności z zasypianiem.

Psychospołeczne aspekty życia:

– samotność i izolacja społeczna – brak kontaktu z bliskimi i przyjaciółmi może prowadzić do uczucia osamotnienia i depresji, co negatywnie wpływa na sen,
– stres, zarówno krótko- jak i długoterminowy oraz niepokój związany z codziennymi problemami – stresujące wydarzenia życiowe, takie jak śmierć współmałżonka, problemy finansowe, zdrowotne czy rodzinne mogą powodować nadmierną aktywność umysłową w nocy, utrudniając zasypianie i prowadząc do częstych przebudzeń.

 

Senior z bezsennością – jak się nim opiekować?

By zadbać o dobry sen u seniora najlepiej zacząć od wprowadzenie zdrowych nawyków.

 

Regularna aktywność fizyczna

Na właściwy sen, przynoszący odpoczynek, pracujemy przez cały dzień. Dlatego opiekunka osoby starszej powinna zachęcać swojego podopiecznego do regularnej aktywności fizycznej. Mogą to być spacery czy spokojne ćwiczenia, takie jak joga czy tai chi. Ważne jest, aby aktywność fizyczna była dostosowana do możliwości i stanu zdrowia seniora, a także aby była regularna, najlepiej codziennie lub co najmniej kilka razy w tygodniu. Pamiętajmy jednak, by nasz podopieczny unikał nadmiernego wysiłku wieczorem.

Dowiedz się więcej – Jak zadbać o aktywność fizyczną osób starszych.

 

Zdrowa dieta

Zdrowa, zrównoważona dieta ma ogromny wpływ na jakość snu. Opiekunka osoby starszej powinna zadbać, by podopieczny spożywał posiłki bogate w składniki odżywcze, takie jak białka, zdrowe tłuszcze, witaminy i minerały. Ważne jest unikanie ciężkich, tłustych posiłków tuż przed snem, ponieważ mogą one powodować dyskomfort i utrudniać zasypianie.

Z kolei spożycie kofeiny, zawartej w kawie, herbacie i niektórych napojach gazowanych, powinno być ograniczone. Szczególnie w godzinach popołudniowych i wieczornych. Może ona powodować pobudzenie i trudności w zasypianiu. Alkohol, choć początkowo działa nasennie, zaburza późniejsze fazy snu, prowadząc do częstych przebudzeń i niepełnego wypoczynku.

Opiekunka powinna także dbać o regularność posiłków swojego podopiecznego. Pomoże mu to w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi i zapobiegnie nocnemu uczuciu głodu.

 

Higiena snu

Niezwykle ważne dla jakości odpoczynku jest stworzenie odpowiednich warunków do snu.

Sypialnia seniora powinna być miejscem spokojnym i cichym, nie zakłócanym przez hałasy np. dochodzące z ulicy. Łóżko i materac wygodne, a pościel świeża i przyjemna. Pomieszczenie powinno być przewietrzone, a temperatura powietrza utrzymywana na umiarkowanym poziomie, najlepiej między 18 a 21 stopni Celsjusza. Ponieważ ciemność sprzyja produkcji melatoniny, hormonu regulującego sen, dlatego ważne jest też ograniczenie źródeł światła. Zwłaszcza dotyczy to światła niebieskiego emitowanego przez telewizory, komputery i smartfony. Zwróćmy też uwagę, by senior przed snem nie oglądał programów, które mogą go zbyt pobudzić lub rozdrażnić i powodować kłopoty z zaśnięciem.

Niezwykle ważne jest ustalenie stałego rytmu snu i czuwania i ścisłe przestrzeganie go. Powinniśmy jednak pamiętać o tym, że zbyt wczesne położenie się do łóżka (np. przed godz. 21) może skutkować obudzeniem się w środku nocy. Jeśli w ciągu dnia dopadnie naszego podopiecznego senność, może pozwolić sobie na krótką drzemkę, jednak nie dłuższą niż pół godziny. Ważną zasadą jest też niepozostawanie w łóżku, jeśli nie może zasnąć i „przekręcanie się z boku na bok”. Wzmaga to tylko niepokój i jeszcze bardziej nasila kłopoty ze snem.

Opiekunka osoby starszej może również zachęcać swojego podopiecznego do stosowania rytuałów przed snem, takich jak czytanie książki, słuchanie spokojnej muzyki czy medytacja. Takie działania mają na celu wyciszenie organizmu i umysłu, co ułatwia zasypianie.

 

Obserwacja podopiecznego

Opiekując się osobą starszą należy zwracać uwagę na jakość jej snu, obserwując jakiekolwiek niepokojące zmiany w tym zakresie. Sprawdzajmy, jak długo śpi nasz podopieczny w nocy, czy często się budzi i czy łatwo z powrotem zasypia. Zapamiętajmy także jak często i długo drzemie w ciągu dnia. Możemy też prowadzić dziennik snu i te informacje notować.

 

Leczenie bezsenności

Jeśli domowe sposoby radzenia sobie z bezsennością nie pomagają należy skonsultować się z lekarzem. Informacje przez nas zebrane mogą mu wtedy bardzo pomóc w identyfikacji potencjalnych problemów, postawieniu diagnozy i wprowadzeniu potrzebnych zmian.

Jeśli bezsenność jest krótkotrwała, związana z jakąś sytuacją życiową, stresem, często lekarze przepisują leki nasenne. Leki najnowszej generacji umożliwiają szybkie zaśnięcie i nie wpływają negatywnie na aktywność w ciągu dnia. Przynoszą osobom cierpiącym na bezsenność wielką ulgę. Nie należy ich jednak długo zażywać i nigdy bez konsultacji z lekarzem. Zazwyczaj są uzależniające, a w miarę ich stosowania zmniejsza się skuteczność.

Przy bezsenności przewlekłej warto zgłosić się do poradni leczenia zaburzeń snu. Może być zalecona nam tam terapia poznawczo-behawioralna lub/i odpowiednio dobrane leki przeciwdepresyjne. Często stosuje się też preparaty, zazwyczaj ziołowe, o działaniu uspokajającym i odprężającym, jak również melatoninę.

Należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie środków ułatwiających zasypianie może odbywać się tylko w porozumieniu z lekarzem. Niektóre z tych leków mogą powodować zaburzenia pamięci, koncentracji i równowagi, co jest szczególnie niebezpieczne rano przy wstawaniu z łóżka.

 

Odpowiednia opieka nad seniorem z bezsennością wymaga całościowego podejścia. Takiego, które łączy monitorowanie stanu zdrowia, wdrażanie zdrowych nawyków, regularne konsultacje z lekarzem oraz wsparcie emocjonalne. Dzięki temu można znacząco poprawić jakość życia osób starszych cierpiących na bezsenność.

 

Photo: © lev dolgachov – stock.adobe.com

Osoby starsze starają się jak najdłużej zachować swoją niezależność. Jednak z biegiem czasu nadchodzi moment, kiedy potrzebują wsparcia ze strony rodziny lub profesjonalnych opiekunów.

Istnieje wiele rodzajów opieki nad osobami starszymi. Opiekunka osoby starszej może pomóc swojemu podopiecznemu w domowych obowiązkach, które stają się coraz bardziej męczące. Towarzyszyć mu w czasie wolnym, na przykład podczas spacerów czy rozmów, zadbać o podanie leków czy zająć się kompleksową pielęgnacją chorego leżącego.

Wybór odpowiedniej formy wsparcia zależy od indywidualnych potrzeb seniora. Dlatego tak ważne jest znalezienie zaufanego opiekuna, którego senior zaakceptuje i z którym z czasem zbuduje bliską relację. W naszym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom opieki, aby pomóc Ci wybrać najlepszą formę wsparcia dla twojego bliskiego.

 

Opieka godzinowa

Opieka godzinowa to doskonałe rozwiązanie dla osób starszych, które są w stanie radzić sobie samodzielnie przez większość czasu, ale potrzebują dodatkowej pomocy kilka razy w tygodniu po kilka godzin. Może to być pomoc przy porannej toalecie, przygotowywaniu posiłków, czy towarzyszenie podczas spacerów. Opiekunka może również wesprzeć osobę starszą w codziennych obowiązkach domowych, takich jak sprzątanie, pranie czy zakupy.

Wyobraź sobie, że twoja mama potrzebuje pomocy tylko rano przy wstawaniu i wieczorem przy przygotowaniach do snu. Opiekunka seniora przyjdzie na kilka godzin i pomoże w najważniejszych czynnościach. Potem twój bliski będzie mógł spokojnie spędzić resztę dnia według własnych upodobań.

To rozwiązanie jest też często wybierane przez osoby, które mieszkają ze starszymi rodzicami, ale martwią się, co się dzieje z najbliższymi podczas godzin, które oni spędzają w pracy. Opiekun, który wtedy przychodzi do podopiecznego zadba o to, żeby senior miał podane leki o odpowiedniej godzinie, żeby zjadł i żeby przyjmował odpowiednią ilość napojów. W tym czasie, kiedy rodzina pracuje, senior wraz z podopiecznym spędzają razem czas. Mogą iść na zakupy, do lekarza, na spacer. Opiekun przychodzi w wyznaczone dni i godziny wedle ustalonego grafiku i w tym czasie wykonuje wszelkie niezbędne czynności, które są potrzebne u danej osoby.

Co zyskujesz, wybierając opiekę godzinową? Przede wszystkim elastyczność. Możesz dostosować godziny pracy opiekunki do rytmu dnia seniora, zapewniając mu wsparcie wtedy, kiedy naprawdę tego potrzebuje. Dzięki temu twoi bliscy mogą cieszyć się niezależnością, a ty zyskujesz spokój ducha, wiedząc, że ktoś kompetentny czuwa nad ich bezpieczeństwem i komfortem.

Jest to także świetny sposób na to, by odciążyć siebie lub innych członków rodziny, którzy na co dzień opiekują się seniorem. Czasem kilka godzin oddechu dziennie wystarczy, by naładować baterie i móc dalej efektywnie pomagać swoim bliskim.

 

Opieka doraźna

Czasami w życiu zdarzają się nieprzewidziane sytuacje, kiedy nagle potrzebujesz wsparcia dla swojego starszego bliskiego. Może to być nagłe pogorszenie zdrowia, niespodziewany wyjazd, czy inny kryzys. W takich momentach doskonałym rozwiązaniem jest opieka doraźna. Usługa, którą możesz zamówić na szybko, kiedy tylko zajdzie taka potrzeba. Opiekunka może przyjść na kilka godzin, by zapewnić osobie starszej niezbędną opiekę i bezpieczeństwo. Dzięki temu ty nie musisz martwić się o swojego bliskiego, wiedząc, że jest w dobrych rękach.

Również w okresie urlopowym często spotykamy się z potrzebą znalezienia odpowiedniej osoby dla seniora podczas naszej kilku lub kilkunastodniowej nieobecności. Na taki czas jest kilka możliwych rozwiązań. Opiekunka może przyjechać w sytuacji awaryjnej na większą ilość godzin jednego dnia, może zamieszkać z podopiecznym np. na tydzień, czy być wsparciem w różnych, z góry nieokreślonych godzinach i dniach.

Opieka doraźna to elastyczność i szybka reakcja na twoje potrzeby. Dzięki niej możesz spokojnie załatwić swoje sprawy, mając pewność, że twój bliski jest bezpieczny i zadbany.

 

Opieka weekendowa

Weekend to czas, kiedy większość z nas chce odpocząć. Gdzieś wyjechać, spędzić czas z rodziną czy po prostu zająć się swoimi sprawami. Jeżeli na co dzień opiekujemy się starszymi rodzicami albo innymi seniorami może być nam trudno pogodzić to z wyjazdem. W takim przypadku idealnym rozwiązaniem jest opieka weekendowa.

Opieka weekendowa zapewnia wsparcie dla seniorów w soboty i niedziele, kiedy ty chcesz mieć chwilę dla siebie. Wyobraź sobie, że masz plany na weekendowy wyjazd lub po prostu chcesz odpocząć po tygodniu pracy. Opiekunka osoby starszej przyjdzie w wyznaczonych godzinach w ciągu weekendu. Może też zostać na cały weekend i zanocować w domu z podopiecznym. Dzięki temu możesz spokojnie cieszyć się swoim wolnym czasem, wiedząc, że twój bliski jest pod dobrą opieką.

Profesjonalna opiekunka zadba o potrzeby seniora – od pomocy w codziennych czynnościach po zapewnienie rozrywki i towarzystwa. W przypadku osób zmagających się z poważniejszymi chorobami lub leżących opiekunka pomoże we wszelkich czynnościach higienicznych, w przygotowaniu i podaniu posiłku, jak również w podaniu niezbędnych leków.

Opieka weekendowa to nie tylko wsparcie dla seniora, ale także dla ciebie. Daje ci możliwość odpoczynku i zajęcia się własnymi sprawami, co jest niezbędne do zachowania równowagi i dobrego samopoczucia.

 

Opieka codzienna

Czy twój bliski senior potrzebuje regularnej pomocy, ale nie przez całą dobę? Opieka codzienna może być idealnym rozwiązaniem. To forma wsparcia, w której opiekunka przychodzi każdego dnia na kilka godzin, aby pomóc w codziennych czynnościach. Jeśli istnieje taka konieczność – również w weekend.

Wyobraź sobie, że twój dziadek potrzebuje pomocy przy porannej toalecie, przygotowaniu posiłków czy wieczornym odpoczynku. Opiekunka osoby starszej może codziennie przychodzić o ustalonej porze, by zapewnić mu wsparcie w tych kluczowych momentach.

Opieka codzienna to ogromna korzyść dla rodzin, które chcą zapewnić swoim bliskim najwyższą jakość życia, ale nie mogą być z nimi przez cały dzień. To również świetne rozwiązanie dla seniorów, którzy cenią sobie swoją niezależność, ale potrzebują wsparcia w określonych momentach dnia. Dzięki regularnej obecności opiekunki twój bliski może cieszyć się spokojem i bezpieczeństwem, a ty zyskujesz pewność, że jest pod dobrą opieką.

 

Opieka nocna

Często zdarza się, że osoba starsza potrzebuje pomocy w nocy. Ma problemy ze snem, trudności w poruszaniu się i dojściu np. do łazienki lub wymaga regularnych kontroli zdrowotnych. W takich przypadkach opieka nocna jest niezastąpiona. Opiekunka seniora czuwa przez całą noc, dbając o jego komfort i bezpieczeństwo. Warto przygotować w takiej sytuacji dla niej np. rozkładaną leżankę tuż obok łóżka osoby starszej, aby była jak najbliżej podopiecznego.

Nocna opieka to także świetne rozwiązanie w przypadku osób, które są w trakcie rekonwalescencji po operacji czy chorobie, kiedy nocne wsparcie jest ważne dla ich zdrowia i samopoczucia.

 

Opieka z zamieszkaniem

Czy twój bliski senior potrzebuje stałej, całodobowej opieki? Opieka z zamieszkaniem to idealne rozwiązanie dla osób, które wymagają nieustannego wsparcia i nadzoru. Opiekunka osoby starszej mieszka razem z seniorem, dzięki czemu jest dostępna przez całą dobę, gotowa do pomocy w każdej chwili.

Jeśli szukamy opiekuna na stałe warto zwrócić uwagę, żeby była to osoba sprawdzona, uczciwa, z referencjami i polecana. Osoba, która zamieszka z podopiecznym oprócz wszystkich czynności, które powinien umieć wykonać opiekun osób starszych będzie stałym towarzyszem seniora. Dobrze, kiedy jest to osoba pasująca charakterologicznie, o dobranym odpowiednio temperamencie i wrażliwości. Dobrze też, żeby opiekun umiał gotować i dbać o porządek w domu podopiecznego.

W niektórych przypadkach sprawowanie opieki przez jednego stałego opiekuna jest bardzo trudne. Tak dzieje się przy chorobach otępiennych i innych wymagających ciągłego czuwania, kiedy kontakt z podopiecznym jest ograniczony lub mocno utrudniony. Często stosuje się wtedy opiekę zamienną. U podopiecznego pracują dwie opiekunki, które wymieniają się co dwa lub trzy tygodnie przekazując sobie niezbędne informacje.

Dzięki opiece z zamieszkaniem, ty i twoja rodzina możecie cieszyć się spokojem, wiedząc, że wasz bliski senior jest w dobrych rękach, a jego potrzeby są w pełni zaspokojone.

 

Opieka pielęgnacyjna

Czy bliska ci osoba starsza ma zaawansowane problemy zdrowotne i potrzebuje specjalistycznej opieki? Zmaga się z demencją lub chorobą Alzheimera? Potrzebuje regularnej pomocy w codziennych czynnościach oraz monitorowania stanu zdrowia?

Opieka pielęgnacyjna to usługa, która oferuje wsparcie wykwalifikowanych opiekunek z dużym doświadczeniem w opiece nad osobami z poważnymi schorzeniami. To idealne rozwiązanie dla seniorów wymagających długoterminowej, intensywnej pomocy medycznej i pielęgnacyjnej.

Opiekunka seniora może zapewnić mu wsparcie w zakresie higieny osobistej, podawania leków, zmianie worka cewnikowego, pielęgnacji odleżyn a także monitorowania parametrów zdrowotnych. Dzięki temu osoba starsza otrzyma opiekę dostosowaną do swoich specyficznych potrzeb, co jest niezwykle istotne dla jej zdrowia i komfortu.

Opieka pielęgnacyjna to także wsparcie dla rodziny. Wiesz, że twój bliski jest pod opieką osoby z odpowiednimi kwalifikacjami i doświadczeniem, co daje spokój i pewność, że otrzymuje najlepszą możliwą pomoc. Opiekunka może również współpracować z lekarzami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę zdrowotną.

Warto podkreślić, że dzięki opiece pielęgnacyjnej seniorzy z poważnymi schorzeniami mogą pozostać w swoim domu, w miejscu, które znają, a jednocześnie być otoczeni troską i profesjonalnym wsparciem.

 

Opieka paliatywna

Czy bliska ci osoba starsza zmaga się z ciężką, nieuleczalną chorobą w zaawansowanym stadium? Opieka paliatywna to forma opieki skoncentrowana na poprawie jakości życia osoby starszej w ostatnich momentach jej życia. Opiekunka seniora w opiece paliatywnej ma na celu łagodzenie objawów choroby, bólu i innych dolegliwości. Jej obecność daje poczucie bezpieczeństwa i komfortu, co jest niezwykle ważne w tak trudnym czasie.

Opieka paliatywna to nie tylko wsparcie medyczne, ale także emocjonalne. Opiekunka może pomagać w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, jakie niesie ze sobą choroba, zarówno podopiecznemu, jak i jego bliskim. To także wsparcie w organizacji codziennego życia, aby pacjent mógł jak najwięcej czasu spędzić w komforcie swojego domu, otoczony bliskimi.

 

Każda rodzina, która staje przed wyzwaniem opieki nad starsza osobą, wie, jak ważne jest znalezienie odpowiedniego wsparcia. W zależności od indywidualnych potrzeb seniora dostępnych jest wiele rodzajów opieki, które mogą uczynić ich życie bardziej komfortowym i bezpiecznym. Od elastycznej opieki godzinowej, poprzez wsparcie weekendowe, doraźne czy całodobowe z zamieszkaniem, aż po specjalistyczną opiekę pielęgnacyjną i paliatywną – każda z tych usług ma na celu zapewnienie seniorom jak najwyższej jakości życia.

Wybierając odpowiednią formę opieki, możesz znacząco poprawić komfort i bezpieczeństwo swojego bliskiego, a także odciążyć siebie i innych członków rodziny. Profesjonalna opiekunka osoby starszej to nie tylko pomoc praktyczna, ale także wsparcie emocjonalne i towarzystwo, które jest niezwykle ważne dla samopoczucia seniorów. Jeśli zastanawiasz się, która forma opieki będzie najlepsza dla twojego bliskiego, zapoznaj się z naszą ofertą, wybierz czas opieki i skontaktuj się z nami. Razem znajdziemy najlepsze rozwiązanie, które uczyni codzienne życie twojego bliskiego łatwiejszym.

 

Photo: © Africa Studio – stock.adobe.com

Wiosna już w pełni, a lato zbliża się wielkimi krokami. Coraz więcej gorących dni przed nami. To dobry moment, by przypomnieć, jak dbać wtedy o seniorów.

Wiosenne i letnie upały, intensywne i palące słońce mogą być niebezpieczne dla ludzi w każdym wieku. Wzrost temperatury na zewnątrz zwiększa ryzyko odwodnienia, przegrzania organizmu, a nawet udaru słonecznego. Dla osób powyżej 60. roku życia takie warunki są szczególnie trudne. Wielu seniorów ma kłopoty z układem krążenia czy oddychaniem. Upał jest dodatkowym obciążeniem, które może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Jak opiekunka osoby starszej może pomóc jej przetrwać gorące dni? Jak nie dopuścić do sytuacji, która mogłaby zagrażać zdrowiu lub życiu seniora?

 

Co to jest upał?

Czy każda wysoka temperatura to upał? Nie. O upale mówimy dopiero wtedy, gdy temperatura powietrza przy powierzchni ziemi przekracza 30°C. Temperatury powyżej tego progu mogą nieść już zagrożenie dla zdrowia i życia, zwłaszcza osób chorych i seniorów:

• 30° C – próg upału
• 38° C – wysychają gruczoły potowe
• 39° C – groźba udaru
• 41° C – zagrożenie życia.

W ciągu dnia najwyższa temperatura występuje pomiędzy godziną 15 a 18, a nie, jak się powszechnie sądzi – w południe. Największe promieniowanie UV notowane jest w godzinach 12–13.

Upał jest bardziej odczuwalny w miastach, gdzie jest dużo budynków, asfaltowych ulic i chodników, a brakuje roślinności. Beton i asfalt gromadzą i oddają ciepło. Tworzą się tzw. „miejskie wyspy ciepła”, które mogą podnosić temperaturę nawet o kilka stopni w porównaniu do terenów zielonych.

 

Dlaczego upały są niebezpieczne dla seniorów?

Dla osób powyżej 60. roku życia wysokie temperatury są szczególnie niebezpieczne. Wraz z wiekiem spada wydolność naszego układu oddechowego, krążenie krwi jest słabsze, zanikają też gruczoły potowe. Mechanizm chroniący nas przed gorącem, czyli pocenie się i oddychanie, nie jest już tak skuteczny.

Ryzyko kłopotów zdrowotnych związanych z upałami zwiększają też choroby i przewlekłe dolegliwości, na które osoby starsze często cierpią. Wśród nich są:

• choroby układu krążenia,
• wysokie lub zbyt niskie ciśnienie krwi,
• choroby układu oddechowego,
• choroby nerek,
• choroby powodujące ogólne osłabienie lub gorączkę,
• cukrzyca,
• nadczynność tarczycy,
• znaczna nadwaga lub niedowaga.

Czynnikiem ryzyka jest również nadużywanie alkoholu czy przyjmowanie niektórych leków, np. leków wpływających na zdolność do pocenia się, leków do leczenia nadciśnienia tętniczego czy leków moczopędnych.

 

Co grozi seniorom podczas upałów?

Nadmierne temperatury mogą u seniorów doprowadzić do zaburzeń krzepnięcia krwi i do skoków ciśnienia. Bardzo groźne jest odwodnienie oraz udar słoneczny i udar cieplny.

Odwodnienie organizmu

Organizm osoby starszej ma mniejszą zdolność do oszczędzania wody. Zawartość wody w tkankach ciała staje się coraz mniejsza, a nerki nie oczyszczają krwi z toksyn równie skutecznie jak w młodszym wieku. Seniorzy często mają też zaburzone odczucie pragnienia. Uważa się, że odpowiada za to pogarszające się z wiekiem funkcjonowanie niektórych obszarów mózgu.

Jeśli w czasie upałów nasz podopieczny nie będzie przyjmował wystarczającej ilości płynów dojdzie do odwodnienia.

W początkowej fazie osoba starsza będzie odczuwać duże zmęczenie, osłabienie, senność albo nadmierne pobudzenie. Wargi będą suche i spierzchnięte. Mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, później przyspieszona akcja serca i gorączka.

Długotrwały stan odwodnienia może prowadzić do ostrych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Spadnie ciśnienie tętnicze krwi, mogą wystąpić drgawki, zaburzenia związane z iluzją wzrokową, słuchową i dotykową oraz utrata przytomności. Gdy ubytek wody osiągnie powyżej 15% masy ciała, może nastąpić zgon.

Odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne dla osób, które przyjmują leki. Gdy w ich sytuacji dochodzi do niedoboru wody, zwiększa się stężenie leków w organizmie. Może doprowadzić to do zapaści lub innego rodzaju powikłań.

Udar słoneczny

Udar słoneczny, inaczej porażenie słoneczne, jest wynikiem długiego i bezpośredniego przebywania na słońcu, zwłaszcza z nieosłoniętą głową i karkiem. Objawami udaru mogą być silne bóle i zawroty głowy, zaczerwienienia i poparzenia skóry, dreszcze i wysoka gorączka, obfite pocenie się, nudności i wymioty, a także ogólne uczucie niepokoju.

Udar słoneczny może doprowadzić do powstania niewydolności nerek, zaburzeń rytmu serca, niedokrwienia serca, a w ciężkich przypadkach – nawet do zapadnięcia w śpiączkę lub do śmierci.

Udar cieplny

Udar cieplny, inaczej porażenie cieplne, to reakcja organizmu, która występuje po dłuższym działaniu wysokiej temperatury na ciało. Temperatura ciała staje się tak wysoka, że organizm nie jest w stanie samodzielnie jej obniżyć.

Do głównych objawów udaru zalicza się podwyższoną temperaturę ciała, nawet powyżej 40°C, zaczerwienioną i suchą skórę, znaczne przyspieszenie tętna, szum w uszach i skroniach, mroczki przed oczami, zawroty i ból głowy, czasami nudności i wymioty. Może dojść również do utraty przytomności.

Udar cieplny może pojawić się nagle, często bez sygnałów ostrzegawczych. Objawy narastają szybko, w razie utraty przytomności konieczna jest pomoc lekarza.

Zagrożenie dla zdrowia osoby starszej podczas upałów jest więc duże. Opiekun lub opiekunka musi zapewnić podopiecznemu odpowiednią ochronę i wsparcie. Jak zrobić to najlepiej?

 

Podawaj dużo płynów

W upalne dni regularne picie odpowiedniej ilości wody to podstawa. Ponieważ zdarza się, że osoby w starszym wieku w mniejszym stopniu odczuwają pragnienie opiekun lub opiekunka powinni często przypominać im o konieczności przyjmowania płynów i dodatkowo do tego zachęcać. Niech ulubione napoje będą w łatwo dostępnym miejscu, pod ręką i na widoku, umieszczone w małych butelkach lub kubkach.

 

Ile senior musi pić podczas upałów?

Przy wysokich temperaturach osoba dorosła powinna spożywać minimum 2,5 do 4 litrów napojów. Trzeba jednak pamiętać, by ta ilość podawana była w formie małych porcji pitych regularnie w ciągu całego dnia, zamiast jednorazowo w dużych ilościach. Najlepiej podawać podopiecznemu szklankę wody czy innego napoju co godzinę.

 

Co podawać seniorowi do picia?

Najlepsza jest niegazowana woda mineralna. Można dodawać do niej plasterki owoców lub warzyw, na przykład cytryny, ogórka czy pomarańczy. Dobrym wyborem są herbatki i napary ziołowe, np. z mięty czy szałwii, które nie tylko nawodnią organizm, ale również dadzą przyjemne uczucie ochłody. Podczas upałów warto też sięgnąć po świeżo wyciskane, rozrzedzone wodą soki owocowe lub warzywne, a także słaby kompot. W aptekach dostępne są także preparaty z elektrolitami dedykowane osobom starszym.

Warto pamiętać, że wodę dostarczamy organizmowi również z pożywieniem. Aby podnieść poziom nawodnienia osoby starszej lekarze i dietetycy zalecają spożywanie owoców i warzyw, które zawierają duże ilości wody oraz cenne witaminy i mikroelementy. Są to na przykład jabłka, śliwki, morele, czereśnie, brzoskwinie, arbuz, melon, mango, pomidory, ogórki.

 

Czego senior nie powinien pić?

Na pewno powinniśmy wykluczyć z diety seniora napoje alkoholowe, ograniczyć mocną kawę i mocną, czarną herbatę. Picie ich nie tylko nie nawodni organizmu, ale przyniesie wręcz odwrotny skutek. Może prowadzić do zaburzenie równowagi elektrolitowej i zwiększyć ryzyko udaru.

Unikajmy też napojów gazowanych. Pochodzący z nich dwutlenek węgla, poprzez drażnienie zakończeń nerwowych w ścianie żołądka, hamuje uczucie pragnienia.

Napoje podawane podopiecznemu nie mogą być lodowate. Powinny mieć temperaturę pokojową. Nie powinny być też zbyt słodkie.

Sprawdź też: Odwodnienie u osób starszych – jak sobie z nim radzić?

 

Ogranicz do minimum wychodzenie na słońce

W upalne dni seniorzy powinni ograniczyć bezpośrednie przebywanie na słońcu. Nadmierna aktywność lub zbyt długi pobyt na zewnątrz może narazić starszą osobę na oparzenia słoneczne, wyczerpanie organizmu, przegrzanie, udar. Zwiększa się też ryzyko chorób skóry.

Opiekun lub opiekunka powinni zadbać, by podopieczny nie wychodził na zewnątrz w godzinach pomiędzy 10 a 17. Jest to czas, kiedy słońce świeci najbardziej intensywnie. Codzienne spacery należy przełożyć na godziny poranne, późno-popołudniowe lub wieczorne.

 

Gdy senior musi wyjść w upalny dzień…

Jeśli podczas gorącego dnia nasz podopieczny musi wyjść, np. na wizytę u lekarza, powinniśmy go odpowiednio do tego przygotować przestrzegając kilku podstawowych zasad.

Przewiewne ubranie

Bardzo ważny jest dobór odpowiedniego ubrania. Najlepiej sprawdzą się ubrania lekkie, luźne i przewiewne, które jednocześnie nie będą odkrywać zbyt dużych partii ciała. To ważne, by ograniczyć szkodliwe promieniowanie UV docierające do skóry. Z tego samego powodu wybierajmy ubrania w jasnych kolorach, które mniej przyciągają promienie słoneczne.

Ubrania powinny być wykonane z naturalnych tkanin, takich jak len czy bawełna, które łatwo przepuszczają powietrze. Unikajmy za to wszelkiego rodzaju syntetyków i sztucznych materiałów, które utrudniają skórze oddychanie i odprowadzanie nadmiaru ciepła na zewnątrz organizmu. Równie ważny jest dobór butów, które powinny być lekkie, z odkrytymi palcami.

Dopełnieniem ubrania powinno być nakrycie głowy, chroniące ją przed nadmiernym nasłonecznieniem. Może to być lekka, bawełniana czapka z daszkiem, słomkowy lub lniany kapelusz, chustka. Można też zabrać z sobą okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV i parasolkę.

Kremy z filtrem

Delikatna, cienka skóra seniora jest bardzo narażona na podrażnienia i poparzenia słoneczne. Dlatego pamiętajmy, by nasz podopieczny nałożył na odkryte partie ciała – ramiona, twarz, dekolt – krem z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, najlepiej 50 SPF, oraz z ochroną przeciw promieniowaniu ultrafioletowemu UVA i UVB.

Zabierz z sobą wodę

Wychodząc z seniorem w upalny dzień koniecznie zabierz z sobą wodę. Idąc rób krótkie postoje, żeby podopieczny mógł się napić. Warto zabrać też z sobą kawałek materiału – zmoczony wodą w sytuacji awaryjnej przyniesie seniorowi ulgę.

 

Przygotuj na upały mieszkanie podopiecznego

Pozostanie w domu w czasie upału nie wystarczy, by ustrzec seniora przed niebezpiecznymi skutkami wysokich temperatur. Gdy termometr za oknem wskazuje ponad 30° C należy zadbać o to, by w mieszkaniu było chłodniej.

W czasie upalnego dnia trzeba zamknąć okna, by gorące powietrze nie wpadało do środka. Okna, które wychodzą na stronę południową lub południowo-zachodnią i są wystawione wprost na promienie słońca warto dodatkowo przysłonić ciemniejszymi zasłonami, żaluzjami lub roletami. Okna odsłaniamy i otwieramy dopiero w nocy i wcześnie rano, gdy temperatura na zewnątrz robi się niższa, niż wewnątrz.

Jeśli to możliwe, warto wyposażyć mieszkanie w klimatyzator, wentylator, wiatraki lub inne urządzenia chłodzące. Można wykorzystać też folie okienne przeciwsłoneczne lub zamontować chłodzenie sufitowe.

Schładzając mieszkanie cały czas pamiętajmy, aby osiągane temperatury nie były zbyt niskie – zamiast pomóc spowodujemy, że osoba starsza może się po prostu przeziębić.

 

Lekka dieta dla seniora na upalne dni

Nawet jeśli w gorący dzień seniorowi nie chce się jeść, musi dostarczyć do organizmu codzienną dawkę niezbędnych składników odżywczych. Brak regularnie spożywanych posiłków osłabia organizm, co przy wysokich temperaturach może prowadzić do wielu niebezpiecznych dla jego zdrowia sytuacji.

W gorące dni doskonale sprawdzą się pokarmy zawierające dużą ilość wody, np. zupy typu chłodnik, lekkie sałatki z ogórkiem, selerem i kalafiorem, jogurty naturalne, kefiry.

Upewnijmy się też, że podopieczny otrzymuje większą ilość surowych owoców i warzyw, których o tej porze roku jest pod dostatkiem. Warto szukać takich produktów, które będą miały dużo wody, a mniej cukru, jak arbuzy, ogórki lub pomidory. Te ostatnie zawierają dodatkowo dużo potasu, który w czasie upałów jest wypłukiwany z organizmu. Warto sięgać też po inne sezonowe owoce – truskawki, śliwki, morele, czereśnie, brzoskwinie.

Dieta seniora w większości powinna opierać się na lekkostrawnych posiłkach, zwłaszcza w trakcie upałów, ale nie należy całkowicie rezygnować z tłuszczu. Dzięki niemu następuje prawidłowa przemiana materii i przyswajane są witaminy, takie jak A, E i D. Najlepiej więc wybrać olej rzepakowy, oliwę z oliwek czy inne tłuszcze roślinne, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe. Regulują one poziom cholesterolu i ciśnienia tętniczego oraz zapobiegają powstawaniu zakrzepów krwi.

Dbając o odpowiednie posiłki dla seniora warto również pamiętać, by w upalne, gorące dni porcje były mniejsze. Lepiej jeść częściej i nie obciążać żołądka zbyt dużą ilością jedzenia.

 

Ogranicz nadmierną aktywność fizyczną seniora

Wiele osób starszych ma swoje ulubione zajęcia, które wymagają wysiłku fizycznego, np. zajmują się ogródkiem, jeżdżą na rowerze, uczestniczą w zajęciach fitness. Podczas upałów, zwłaszcza gdy jest wysoka wilgotność powietrza, duży wysiłek fizyczny jest niewskazany. Może doprowadzić do przegrzania organizmu i odwodnienia. Seniorzy, którzy uwielbiają ruch, najlepiej jeśli z aktywności będą korzystać w godzinach porannych lub wieczornych.

Jeśli nasz podopieczny chce pozostać aktywny również w gorące dni dobrym pomysłem jest wizyta na basenie. Pływanie czy zajęcia aqua aerobiku nie tylko korzystnie wpływają na zdrowie, ale chłodna woda przyniesie też ulgę rozgrzanemu organizmowi.

 

Unikaj skrajnych temperatur

Opiekując się osobą starszą zwracajmy uwagę, by nie narażać jej na nagłe zmiany temperatur. Przebywanie podczas upałów w klimatyzowanych pomieszczeniach i wyjście na zewnątrz, gdzie jest gorąco, powrót ze spaceru do wychłodzonego mieszkania, sięganie po zbyt zimne napoje, nieraz wyjęte prosto z lodówki – to wszystko są sytuacje, których trzeba unikać. Mogą skończyć się przeziębieniem lub infekcją górnych dróg oddechowych, które seniorowi będzie trudno zwalczyć.

 

Przeczytaj ulotki lekarstw

Osoby po 60. roku życia często przyjmują wiele różnych leków. W upalne dni należy zwrócić szczególną uwagę na to, gdzie senior je przechowuje.

Większość preparatów należy trzymać w suchym i ciemnym miejscu. Wystawienie na promienie słoneczne może spowodować zmiany w ich składzie chemicznym, np. rozkład substancji aktywnych. Preparaty tracą wówczas swoje pierwotne właściwości lecznicze.

Niektóre leki wymagają specjalnego przechowywania, gdy temperatura powietrza przekracza 25°C. Może będzie trzeba włożyć je do lodówki. Dotyczy to np. insuliny, niektórych kropli do oczu, większości antybiotyków w postaci zawiesiny, większości probiotyków. Dokładne szczegóły sprawdźmy na ulotce lub skonsultujmy się w tej kwestii z lekarzem lub farmaceutą.

Lekarz powinien też wyjaśnić nam, w jaki sposób leki przyjmowane przez osobę starszą wpływają na jej organizm w upalne dni. Niektóre mogą mieć negatywne skutki uboczne, jeśli nasz podopieczny będzie zbyt długo przebywał na słońcu. Leki uspokajające, przeciwdepresyjne i tabletki nasenne mogą osłabiać zdolność organizmu do regulowania temperatury lub hamować pocenie się. Tabletki nasercowe wpływają na pracę serca i płuc, co może mieć znaczenie, gdy organizm narażony jest na wysokie temperatury. Niektóre antybiotyki wchodzą w interakcje z promieniowaniem słonecznym i mogą wywołać uczulenie. Diuretyki mają z kolei wpływ na nerki i pobudzają do produkcji moczu, a więc i utraty płynów.

 

Co robić, gdy wystąpią objawy udaru cieplnego?

Opiekując się osobą starszą powinniśmy w upalne dni szczególnie uważnie obserwować podopiecznego, by móc jak najszybciej rozpoznać objawy udaru słonecznego lub cieplnego.

Jeśli senior długo przebywał na słońcu powinny nas zaniepokoić ból i zawroty głowy, widoczne mocne zaczerwienienie lub wręcz poparzenie skóry oraz ogólne, złe samopoczucie. Może to być udar słoneczny. Osobę starszą należy natychmiast odprowadzić do chłodnego, zaciemnionego miejsca i ułożyć w pozycji leżącej lub półleżącej. Następnie należy robić chłodne lub wilgotne okłady na kark, głowę i nadgarstki oraz podać wodę.

Jeśli u seniora zaobserwujemy podwyższenie temperatury ciała nawet powyżej 39°C, jego skóra będzie gorąca, czerwona, sucha lub wilgotna, a tętno szybkie i dobrze wyczuwalne może to być udar cieplny. Podobnie, jak przy udarze słonecznym należy odprowadzić seniora do chłodnego, zaciemnionego miejsca, próbować obniżyć temperaturę ciała zimnymi okładami, ale nie podawać żadnych płynów.

W razie jakichkolwiek wątpliwości lub nagłego pogorszenia się stanu seniora należy bezzwłocznie wezwać pogotowie. Udary cieplne mogą doprowadzić w groźnych przypadkach nawet do śmierci.

Przestrzegając tych podstawowych reguł ochronimy osobę starszą przed palącym słońcem i wysoką temperaturą i będziemy mogli razem z nią cieszyć się wiosennymi i letnimi dniami.

 

Photo: © Guenter Albers – stock.adobe.com

Astma oskrzelowa to jedna z najczęściej występujących chorób układu oddechowego. Jej rozwój zazwyczaj rozpoczyna się w wieku dziecięcym. Obecnie coraz częściej diagnozuje się ją również u seniorów powyżej 65 roku życia. Ma wtedy zwykle o wiele cięższy przebieg, niż u osób młodszych.

Czym jest astma oskrzelowa? Jakie są objawy astmy oskrzelowej u osób starszych? Jak możesz na co dzień pomóc swojemu podopiecznemu, który zmaga się z tą chorobą? Co robić w przypadku nagłego ataku duszności?

 

Astma oskrzelowa – co to za choroba?

Astma oskrzelowa, zwana inaczej dychawicą, to przewlekła i nieuleczalna choroba zapalna dróg oddechowych. Dochodzi w niej do niekontrolowanych skurczów oskrzeli. Utrudnia to przepływ powietrza przez płuca i i oddychanie.

Objawy astmy obejmują:

• świszczący oddech,
• duszność i trudności w oddychaniu,
• brak powietrza, niemożność nabrania lub wypuszczenia powietrza,
• ucisk w klatce piersiowej,
• suchy, napadowy, męczący kaszel, szczególnie nasilający się w nocy i wczesnym rankiem.

Choroba może przyjmować różne formy, od łagodnej po ciężką, z okresowymi epizodami zaostrzeń, które mogą wymagać pilnej interwencji medycznej. Czynnikami nasilającymi to schorzenie są m.in.:

• zanieczyszczenia powietrza,
• palenie papierosów lub przebywanie w środowisku palaczy,
• zbyt suche lub zbyt wilgotne powietrze,
• sierść zwierząt, roztocza i inne alergeny,
• obecność substancji drażniących w otoczeniu, np. perfumy,
• czynniki psychiczne, np. silny stres lub inne sytuacje wywołujące wzmożone emocje.

Astmę udaje się kontrolować przy pomocy leków. Osoba chora przyjmuje je regularnie, bez względu na to, czy występują objawy astmy, czy nie. W przypadku nagłego zaostrzenia przebiegu choroby stosuje się głównie leki wziewne, które łagodzą objawy poprzez rozszerzanie dróg oddechowych.

 

Astma wieku podeszłego – dlaczego jest groźna?

Wśród osób starszych cierpiących na astmę część to osoby, u których zdiagnozowano ją już w dzieciństwie. Druga grupa to osoby, u których wykryto ją dopiero w późnym wieku, zazwyczaj po 60-65 roku życia. Mówimy tu o astmie wieku podeszłego lub astmie o późnym początku. Jest ona szczególnie groźna. Składa się na to kilka czynników.

Astma wieku podeszłego jest o wiele trudniejsza do wykrycia i zdiagnozowania, ponieważ:

• objawy astmy, np. duszności, są mylone z typowymi dla wieku dolegliwościami, takimi jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy niewydolność serca,
• objawy są nieprawidłowo interpretowane jako naturalne następstwo pogarszania się, wraz z wiekiem, czynności układu oddechowego,
• osoby starsze z demencją lub innymi zaburzeniami intelektualnymi mają trudność w nawiązaniu komunikacji z lekarzem i wykonaniu niezbędnych badań,
• objawy astmy mogą być bagatelizowane i tłumaczone zwykłym starzeniem się organizmu,
• duszności i kaszel mogą być brane za objaw sezonowej infekcji i leczone lekami dostępnymi bez recepty.

Zbyt późna diagnoza może prowadzić do opóźnień w rozpoczęciu skutecznego leczenia.

Astma u osób starszych niesie z sobą ryzyko wystąpienia większych komplikacji niż w innych grupach wiekowych. Ze względu na obniżoną odporność i często współistniejące inne schorzenia, takie jak choroby serca czy cukrzyca, astma może prowadzić do szybszego pogorszenia się stanu zdrowia, częstszych zaostrzeń choroby, a nawet śmierci.

Osoby starsze często zmagają się z wieloma chorobami wieku podeszłego, na które biorą leki. Niektóre z nich mogą znacząco pogorszyć objawy astmy, np. β-blokery – leki stosowane m.in. w chorobach układu krążenia. Z drugiej strony leki na astmę mogą negatywnie wpływać na leczenie innych chorób i być przyczyną wystąpienia dodatkowych skutków ubocznych. Trudniej więc dopasować odpowiednią terapię.

 

Jakie są objawy astmy u osób starszych?

Objawy astmy u osób starszych mogą być podobne do tych, które występują u młodszych dorosłych. Często są one jednak mniej typowe i trudniejsze do jednoznacznego zidentyfikowania. Niektóre objawy mogą być także mniej intensywne, nie występować w ogóle lub przebiegać inaczej ze względu na ogólne pogorszenie się funkcji organizmu i obecność innych schorzeń.

Oto niektóre z najczęstszych objawów astmy u seniorów:

• duszność – seniorzy mogą doświadczać duszności, szczególnie podczas wysiłku fizycznego, ale również w spoczynku,
• świszczący oddech – charakterystyczne świsty podczas oddychania mogą być słabsze u osób starszych, czasem nie występują w ogóle,
• chroniczny kaszel – suchy, napadowy kaszel jest częstym symptomem, który może być szczególnie uciążliwy w nocy lub wczesnym rankiem,
• odczucie ucisku w klatce piersiowej – seniorzy mogą odczuwać ciężkość lub ucisk w klatce piersiowej, co czasami jest interpretowane jako problem kardiologiczny, a nie objaw astmy,
• trudności w oddychaniu podczas aktywności – nawet lekkie czynności mogą powodować problemy z oddychaniem, co ogranicza zdolność do samodzielnego funkcjonowania i utrzymania aktywności życiowej,
• trudności z oddychaniem podczas snu – osoby starsze z astmą mogą mieć trudności z oddychaniem podczas snu, co może prowadzić do bezdechu sennego,
• trudności w mówieniu – trudności w oddychaniu mogą prowadzić do trudności z mówieniem,
• zmęczenie – zwiększone uczucie zmęczenia i brak energii mogą wynikać z nocnych przebudzeń spowodowanych dusznością lub kaszlem, co negatywnie wpływa na ogólną sprawność fizyczną i jakość życia.

W okresie jesienno-zimowym u osób starszych z astmą dochodzi do częstszych zaostrzeń infekcyjnych.

 

Jak opiekować się osobą starszą z astmą?

Jeśli nasz podopieczny choruje na astmę powinniśmy zwrócić uwagę zarówno na medyczne aspekty choroby, jak też warunki, w których przebywa oraz codzienne nawyki życiowe. Poniżej przedstawiamy porady, jak opiekować się osobą starszą z astmą.

Zalecenia lekarza

Osoba starsza chora na astmę powinna regularnie konsultować się z lekarzem specjalistą. Pomoże on w dostosowaniu planu leczenia do aktualnego stanu zdrowia seniora. Ważne jest, aby opiekunka przypominała podopiecznemu o wizytach, przekazywała lekarzowi informacje o stanie zdrowia podopiecznego i znała jego zalecenia.

Leki

Należy ściśle przestrzegać przepisanej terapii lekowej. Seniorzy często używają inhalatorów, które wymagają odpowiedniej techniki inhalacji. Opiekunka powinna mieć wiedzę, jak ich używać, by pomóc swojemu podopiecznemu i upewnić się, że osoba starsza robi to prawidłowo. Powinna też monitorować terminy przyjmowania innych leków oraz dbać o regularne odnawianie recept.

Czyste powietrze w domu

Bardzo ważne jest utrzymywanie domu wolnego od alergenów, które mogłyby wywołać napad astmy. Należy regularnie czyścić z kurzu filtry klimatyzacji i ogrzewania oraz dbać o regularne wietrzenie pomieszczeń, aby zapewnić odpowiednią cyrkulację świeżego powietrza. Równie ważne jest kontrolowanie wilgotności w domu. Zbyt duża sprzyja rozwojowi pleśni, która jest silnym alergenem. Należy więc zadbać o to, by nie było nieszczelnych okien czy przeciekających rur. W razie potrzeby można też stosować osuszacze powietrza.

Podczas gotowania, sprzątania lub wykonywania innych czynności, które mogą generować dym, parę lub kurz, osoba starsza cierpiąca na astmę powinna przebywać w innym pomieszczeniu. Dobrze jest również zainstalować okapy kuchenne oraz używać odkurzaczy z filtrami HEPA, które skutecznie redukują obecność alergenów w powietrzu.

Silne zapachy i chemikalia

Perfumy o intensywnym zapachu, odświeżacze powietrza, środki czyszczące i inne silne zapachy lub chemikalia mogą być bardzo drażniące dla dróg oddechowych i wywoływać zaostrzenia astmy. Zamiast tego warto wybierać produkty hipoalergiczne, które są delikatniejsze i bezpieczniejsze dla osób z astmą.

Brak zwierząt

Sierść zwierząt może być dla wielu osób silnym alergenem i wywoływać objawy astmy. Jeśli w domu są zwierzęta, należy je trzymać z dala od miejsc, gdzie przebywa senior, szczególnie od jego sypialni. W niektórych przypadkach ich obecność może być, niestety, w ogóle niemożliwa.

Odpowiednia dieta

Zdrowa, zbilansowana dieta bogata w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste i chude białka pomoże wzmocnić układ odpornościowy i zmniejszyć częstość występowania objawów astmy. Należy unikać produktów, które mogą wywoływać alergie pokarmowe czy pogorszyć astmę, takich jak kofeina, alkohol, czekolada i orzechy.

Niepalenie tytoniu

Senior, który cierpi na astmę nie powinien palić papierosów. Dym tytoniowy jest silnym czynnikiem prowokującym zaostrzenia astmy. Również opiekunowie i wszyscy domownicy powinni powstrzymać się od palenia w obecności osoby starszej. Najlepiej zrezygnować z tego nałogu całkowicie.

Aktywność fizyczna

Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna poprawia ogólną kondycję i zdolności oddechowe seniora. Lekkie i proste ćwiczenia, spacerowanie – koniecznie w miejscach, gdzie powietrze jest czyste – czy joga mogą być bardzo korzystne. Każdy rodzaj aktywności powinien być jednak wcześniej skonsultowany z lekarzem.

Dowiedz się więcej: Jak zadbać o aktywność fizyczną osób starszych.

Regularny sen

Dobra jakość snu jest istotna dla zachowania zdrowia i dobrej kondycji fizycznej. Należy zadbać o to, aby senior utrzymywał regularne godziny snu. Ważne są również odpowiednie warunki, co oznacza cichą, ciemną i dobrze wentylowaną sypialnię.

Przygotowanie planu awaryjnego

W razie nagłego zaostrzenia astmy wszyscy opiekunowie i członkowie rodziny powinni znać jasny plan działania. Plan ten powinien zawierać instrukcje, jak rozpoznać objawy zaostrzenia, jak używać leki awaryjne, kiedy wezwać pomoc medyczną oraz jakie informacje należy przekazać służbom ratunkowym.

Realizacja tych zaleceń może znacząco poprawić jakość życia seniora z astmą oraz zmniejszyć ryzyko poważnych komplikacji związanych z chorobą.

 

Co zrobić w razie napadu duszności?

Napad duszności u osoby starszej z astmą może być bardzo stresującym doświadczeniem zarówno dla seniora, jak i dla opiekunki. Ważne jest, aby być przygotowanym i wiedzieć, co robić w takiej sytuacji. Oto kilka kroków, które należy podjąć:

• zachowaj spokój – opanuj własne emocje i uspokój podopiecznego, spokojny i opanowany opiekun może w takiej chwili uratować życie swojemu podopiecznemu, a stres i panika mogą tylko pogorszyć objawy duszności,
• zapewnij odpowiednią pozycję – pomóż seniorowi usiąść prosto lub lekko pochylić się do przodu, co zmniejszy nacisk na płuca i ułatwi oddychanie, nie kładź go na plecach,
• zastosuj leki szybko działające – podaj podopiecznemu inhalator z lekiem szybko działającym (zwykle jest to salbutamol), upewnij się, że senior stosuje go prawidłowo, zgodnie z instrukcjami lekarza,
• obserwuj objawy – uważnie obserwuj, czy objawy ustępują,
• telefon do lekarza lub pogotowia – jeśli duszność nie ustępuje po kilku minutach lub jeśli obserwujesz inne niepokojące objawy takie jak sinica, zwiększone pocenie się czy trudności w mówieniu, niezwłocznie zadzwoń po pogotowie ratunkowe,
• regularne konsultacje stanu zdrowia – po każdym ataku duszności, nawet jeśli sytuacja została opanowana, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu ewentualnej korekty planu leczenia seniora.

 

Życie z astmą może być trudne, a seniorzy często odczuwają niepokój lub lęk związany z chorobą. Opiekunka, która rozumie specyfikę tej choroby, powinna udzielić im nie tylko wsparcia praktycznego w codziennym zmaganiu się z tym schorzeniem. Równie ważne jest wsparcie emocjonalne.

 

Photo: © Africa Studio – stock.adobe.com

Skóra osoby starszej, podobnie jak cały jej organizm, starzeje się wraz z wiekiem. Traci elastyczność, staje się bardziej podatna na urazy i choroby. Opieka nad seniorem wymaga więc zwrócenia uwagi również na kondycję jego skóry.

Z naszego artykułu dowiesz się, w jaki sposób skóra się zmienia, które zmiany są niegroźne, a które powinny nas zaniepokoić. Poznasz objawy najczęściej występujących u osób starszych chorób skóry oraz wskazówki, jak pielęgnować skórę seniora.

 

Jak zmienia się skóra wraz z wiekiem?

Zmiany, które zachodzą w skórze osób starszych są wynikiem zarówno upływu czasu, jak i czynników zewnętrznych, takich jak ekspozycja na słońce, dieta czy nawyki życiowe.

Główną, łatwo dostrzegalną zmianą jest utrata elastyczności skóry. To efekt zmniejszenia produkcji kolagenu i elastyny. Kolagen i elastyna to podstawowe białka tkanki łącznej skóry produkowane przez komórki skóry (fibroblasty). Odpowiadają m.in. za jędrność skóry, odporność na rozciąganie i zdolność do powracania do pierwotnego kształtu po rozciągnięciu. Wraz z wiekiem ich produkcja w organizmie maleje a istniejące włókna ulegają degradacji, stają się mniej elastyczne. Skóra robi się luźniejsza, bardziej wiotka, pojawiają się i pogłębiają zmarszczki. Proces ten mogą przyspieszać czynniki zewnętrzne, takie jak ekspozycja na promieniowanie słoneczne UV, palenie tytoniu czy zanieczyszczenie środowiska.

Kolejną ważną zmianą jest zmniejszenie grubości warstwy tłuszczowej bezpośrednio pod skórą. Podskórna warstwa tłuszczowa działa jak amortyzator chroniący nasze ciało przed urazami i pomaga utrzymać temperaturę ciała. Z wiekiem zmniejsza się objętość tej warstwy, co sprawia, że skóra staje się cieńsza i bardziej skłonna do podrażnień.

Z wiekiem u osób starszych zanikają stopniowo gruczoły łojowe. Skóra traci swoją barierę ochronną i możliwa jest nadmierna utrata wody. Łatwiej wtedy o przesuszenie skóry i nadmierne łuszczenie się naskórka. Zmiany najczęściej dotyczą odsłoniętych partii ciała często wystawianych na promienie słoneczne, takich jak ręce, nogi i twarz.

Na zmiany skórne ma też wpływ zmniejszenie przepływu krwi i innych substancji odżywczych do skóry. Prowadzi to do wolniejszej regeneracji skóry. Rany i uszkodzenia goją się wolniej, zmniejsza się też zdolność skóry do walki z infekcjami i innymi problemami skórnymi.

Wraz z wiekiem obserwuje się również zmiany w pigmentacji skóry i powstawanie plam zwanych potocznie plamami wątrobowymi. Przyjrzyjmy się im bliżej.

 

Plamy wątrobowe – czy są groźne?

Plamy wątrobowe, zwane też plamami starczymi, to jedne z najczęstszych zmian, które pojawiają się na skórze osób starszych. Są skutkiem zarówno naturalnych procesów starzenia, jak i działania promieni słonecznych.

Ich fachowa nazwa to plamy soczewicowate. Wyróżnia się dwa główne rodzaje: plamy soczewicowate starcze (lentigo senilis) i plamy soczewicowate słoneczne (lentigo solaris). Łatwo je rozpoznać. To płaskie przebarwienia na skórze, od jasnobrązowych po ciemnobrązowe. Są zazwyczaj niewielkie, mają rozmiar do kilkunastu milimetrów i nieregularny kształt. Co ciekawe – ich pojawienie się nie oznacza zmian czy chorób zachodzących w wątrobie. Potoczna nazwa „plamy wątrobowe” ma związek z ich kolorem, który przypomina kolor wątroby.

Jak powstają plamy wątrobowe? Wraz z wiekiem wzrasta w organizmie liczba i aktywność melanocytów, czyli komórek produkujących melaninę – podstawowy barwnik skóry. Oprócz wieku główną przyczyną ich powstawania jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne UV. Słońce zaburza pracę melanocytów, co skutkuje nierównomiernym nagromadzeniem melaniny w komórkach. Inne czynniki prowadzące do powstawania plam starczych to zmiany hormonalne, dziedziczność, a także leki zwiększające wrażliwość skóry na słońce, jak np. niektóre leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe, leki stosowane w leczeniu nowotworów, leki zawierające środek przeciwzapalny i przeciwbólowy ketoprofen, czy choćby popularna aspiryna.

Plamy starcze zazwyczaj nie są groźne dla zdrowia seniora i nie wiążą się z bólem czy dyskomfortem. Niemniej jednak ich pojawienie się może być sygnałem nadmiernej ekspozycji na słońce, co zwiększa ryzyko rozwoju poważniejszych problemów skórnych, w tym nowotworów. Jeśli opiekunka osoby starszej ma jakiekolwiek wątpliwości co do charakteru zmian skórnych podopiecznego powinna doradzić mu konsultację z dermatologiem.

 

Zmiany skórne u seniora – co powinno budzić niepokój?

Opiekując się osobą starszą warto poznać charakterystykę najczęściej spotykanych u seniorów chorób skórnych. Wczesne rozpoznanie objawów takiej choroby pozwoli na szybkie rozpoczęcie leczenia i odpowiednią pielęgnację.

Grzybica

Jedną z najczęstszych chorób skóry u osób starszych jest grzybica, schorzenie wywoływane przez zakażenie grzybicze. Sygnałem alarmowym dla opiekunki powinno być pojawienie się czerwonej, swędzącej wysypki, szczególnie w miejscach ciepłych i wilgotnych – między palcami stóp, w pachwinach lub na skórze głowy. W zaawansowanym stadium mogą pojawić się ogniska zapalne, brunatne łuski skórne i pęknięcia. Grzybica może dotknąć również paznokcie. Płytka paznokci przybiera wtedy charakterystyczną żółto-brązową barwę. Paznokcie stają się też grubsze i łamliwe. Do leczenia grzybicy zazwyczaj stosuje się antygrzybicze kremy lub maści, a w bardziej zaawansowanych przypadkach leki doustne.

Łuszczyca

Gdy opiekunka osoby starszej zauważy na skórze podopiecznego czerwone, swędzące plamy, pokryte srebrzystymi łuskami może to wskazywać na łuszczycę. Ta przewlekła choroba skóry najczęściej pojawia się na łokciach, kolanach, na skórze głowy pod włosami oraz na dolnej części pleców. Leczenie łuszczycy może obejmować stosowanie maści kortykosteroidowych, preparatów zawierających witaminę D, a w cięższych przypadkach fototerapię lub leki przeciwzapalne.

Łojotokowe zapalenie skóry

Tłuste, żółte łuski, zaczerwienienie skóry, zwłaszcza na twarzy w okolicach nosa, brwi, za uszami, a także na skórze głowy może wskazywać na łojotokowe zapalenie skóry. Schorzenie może być wywołane wzmożoną aktywnością gruczołów łojowych, zaburzeniami pracy układu odpornościowego, ale także nieodpowiednią dietą, higieną osobistą czy zaburzeniami hormonalnymi. W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry stosuje się szampony przeciwgrzybicze, maści kortykosteroidowe oraz maści zawierające kwas salicylowy.

Róża

Ostra infekcja bakteryjna zwana różą to groźna choroba zakaźna skóry i tkanki podskórnej wywoływana przez paciorkowce. Jej objawem jest gwałtownie pojawiające się zaczerwienienie skóry, najczęściej na nodze oraz na twarzy, wyraźnie odcinające się od jaśniejszej skóry wokół. W miejscu zaczerwienienia skóra jest błyszcząca. Często pojawia się też obrzęk, ból, a czasami gorączka i ogólne złe samopoczucie. Róża wymaga szybkiej interwencji medycznej i leczenia antybiotykami. Zlekceważona może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie naczyń żylnych, zapalenie naczyń chłonnych, zapalenie kości, słoniowacizna, ropowica czy kłębuszkowe zapalenia nerek.

Odleżyny

Wielu seniorów z powodu różnych schorzeń jest zmuszona przez długi czas leżeć w łóżku lub poruszać się za pomocą wózka inwalidzkiego. Osoby te są szczególnie narażone na odleżyny, czyli uszkodzenie skóry i tkanki podskórnej wynikające z nacisku na nie. Odleżyny powstają najczęściej w tych miejscach, w których skóra jest wyjątkowo cienka oraz bliska kości, czyli pięty, łokcie, biodra, barki, kość ogonowa, kości krzyżowe czy tylna część głowy. Początkowo pojawia się zaczerwienienie skóry, później obrzęki i widoczne uszkodzenie naskórka, a w dalszej fazie otwarte, wrzodziejące rany i martwica głębszych tkanek. Aby zapobiegać odleżynom opiekunka powinna często zmieniać pozycję podopiecznego, stosować specjalistyczne materace przeciwodleżynowe i dbać o codzienną higienę skóry podopiecznego.

Więcej o odleżynach w naszym artykule: Jak zapobiegać odleżynom u osoby starszej?

Odparzenia

Odparzenia to zmiany skórne wywołane przez długotrwały nacisk i wilgoć, które często występują w okolicach intymnych, pod piersiami lub na innych fałdach skóry. Objawiają się zaczerwienieniem skóry, bólem, a w zaawansowanych przypadkach pęcherzami lub owrzodzeniami. W leczeniu odparzeń ważne jest zapewnienie suchej i czystej skóry, stosowanie specjalnych maści ochronnych oraz częsta zmiana pozycji ciała.

Zaczerwienienia, swędzenie, wysypka

Zaczerwienienie skóry, intensywne swędzenie oraz pojawienie się bąbli lub wysypki mogą być sygnałami alergii kontaktowej lub pokarmowej. W takich przypadkach ważne jest, by szybko zidentyfikować alergen. Może to nowy kosmetyk, nowy płyn do prania lub nowy składnik pokarmowy? Należy go wyeliminować z otoczenia naszego podopiecznego. By złagodzić alergię można zastosować maści z antyhistaminami. Warto też skonsultować się z dermatologiem.

 

Obserwacja skóry u seniora

Opiekując się osobą starszą powinniśmy zwracać uwagę na wszelkie niepokojące objawy związane ze stanem jej zdrowia. Również obserwacja skóry u seniora powinna być stałym elementem opieki. Najlepiej robić to podczas codziennych czynności pielęgnacyjnych. Opiekunka powinna wtedy sprawdzić, czy żadne niepokojące zmiany nie pojawiają się w miejscach szczególnie narażonych na uszkodzenia, takich jak fałdy skórne, okolice podpiersiowe, pachwinowe, podudzia, skóra głowy pod włosami, a także paznokcie u stóp. Szczególną uwagę należy zwrócić w przypadku osób starszych, które są długotrwale leżące, mają stomię lub cierpią na inne choroby, zwiększające ryzyko problemów skórnych, np. cukrzycę.

Zmiany, które powinny wzbudzić niepokój opiekunki, to m.in. zaczerwienienie, pojawienie się pęcherzy, owrzodzeń, przesuszenie, nadmierne łuszczenie się skóry, a także wszelkie nietypowe przebarwienia lub znamiona, które zmieniają swój kształt, rozmiar czy kolor. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem.

 

Pielęgnacja skóry u osoby starszej

Skóra w podeszłym wieku wymaga szczególnej troski ze względu na swoją podatność na różne uszkodzenia i choroby. Opiekunka osoby starszej powinna poznać zasady odpowiedniej pielęgnacji, aby zapewnić podopiecznemu jak najlepszą ochronę i komfort.

Podstawowym elementem pielęgnacji skóry jest jej nawilżanie. Skóra osób starszych często staje się sucha i cienka, co sprawia, że łatwiej ulega podrażnieniom i uszkodzeniom. Dlatego codzienne stosowanie nawilżających kremów lub maści jest niezbędne. Wybierając produkt, warto zwrócić uwagę na jego skład. Najlepiej, aby zawierał substancje takie jak gliceryna czy lanolina, które pomagają utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia skóry.

Ochrona przed nadmiernym słońcem to kolejne ważne zadanie opiekunki. Promieniowanie UV może przyspieszać proces starzenia się skóry oraz prowadzić do powstawania nowotworów skórnych. Opiekunka powinna więc zadbać o to, aby skóra seniora była zawsze chroniona odpowiednim okryciem, nawet podczas krótkich spacerów. Warto też stosować krem z wysokim filtrem UV.

Kąpiel i mycie seniora wymaga delikatności. Zbyt częste lub agresywne szorowanie skóry może doprowadzić do jej przesuszenia i podrażnień. Do mycia zaleca się używanie specjalistycznych produktów pielęgnacyjnych polecanych dla osób starszych lub delikatnych preparatów przeznaczonych dla dzieci, np. szampon do włosów dla niemowląt czy mydło w płynie. Ze szczególną uwagą należy podejść do pielęgnacji i mycia osób starszych ze stomią czy tych, które mają problem z nietrzymaniem moczu.

Odpowiednia dieta oraz nawodnienie również odgrywają ważną rolę w utrzymaniu zdrowia skóry. Opiekunka powinna zachęcać podopiecznego do picia odpowiedniej ilości wody każdego dnia oraz spożywania produktów bogatych w witaminy C i E. Pierwsza z nich zawarta jest np. w cytrusach, truskawkach, pomidorach, papryce, ziemniakach czy kapuście. Zapobiega zmniejszaniu ilości kolagenu w strukturze skóry aktywnie go stymulując. Witaminę E znajdziemy np. w tłustych rybach, oliwie z oliwek, pestkach i orzechach. Chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.

 

Dolegliwości skórnych u osób starszych nie należy lekceważyć. Nawet te najmniejsze mogą być objawem poważnych chorób. Prawidłowa pielęgnacja i codzienna obserwacja może nie tylko zapobiec wielu problemom zdrowotnym, ale też wpłynąć na poprawę komfortu życia i samopoczucia osób starszych.

 

Photo: © chika milan – stock.adobe.com

Opieka nad osobami starszymi wymaga nie tylko cierpliwości i empatii, ale także wiedzy na temat zapobiegania poważnym problemom zdrowotnym. Jednym z nich są odleżyny. Te bolesne uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej mogą znacznie obniżyć jakość życia seniorów.

W naszym artykule wyjaśnimy, czym są odleżyny, kiedy powstają, kto jest na nie szczególnie narażony. Przedstawimy również kluczowe metody profilaktyki odleżyn.

 

Czym są odleżyny?

Odleżyna to uszkodzenie skóry i leżących pod nią głębiej tkanek. Powstaje na skutek długotrwałego nacisku na nie, tarcia, sił ścinających lub wszystkich czynników równocześnie.

U osób długotrwale leżących i z ograniczoną mobilnością skóra i tkanki miękkie są uciskane z jednej strony przez materac, siedzisko czy inne twarde podłoże, a z drugiej strony przez kościec. Ten nadmierny nacisk sprawia, że naczynia doprowadzające krew i inne składniki odżywcze do tkanek zamykają się, dochodzi do zwolnienia przemiany komórkowej a w przypadku przedłużania się tego stanu – do obumierania komórek. Tak powstaje obszar martwicy, czyli odleżyna.

 

Rozwój zmian chorobowych przy odleżynach

Odleżyny zwykle rozwijają się w ciągu kilku tygodni, ale zdarza się, że powstają już po kilku dniach unieruchomienia chorego.

W początkowej fazie odleżyna to tylko obszar lekko zaczerwienionej skóry, który blednie po naciśnięciu nią. Później zaczerwienienie przestaje blednąć, w zamian pojawia się obrzęk i widoczne uszkodzenie naskórka.

W dalszym rozwoju odleżyn zmiany zaczynają dotykać również tkankę podskórną. Na dnie odleżyny zbiera się czerwona ziarnina lub żółte masy tkanek. W przypadku przedłużającego się ucisku mogą pojawić się otwarte, wrzodziejące rany i martwica głębszych tkanek. Uszkodzeniu ulega wtedy nie tylko skóra i bezpośrednio leżąca pod nią tkanka podskórna, ale nawet mięśnie i kości znajdujące się pod zniszczonym obszarem. Pojawia się poważne zagrożenie zakażeniem całego organizmu, czyli sepsą.

 

Kto jest najbardziej narażony na odleżyny?

Najbardziej narażone na powstawanie odleżyn są osoby, które spędzają długi okres czasu leżąc lub siedząc w jednej pozycji. W szczególności dotyczy to osób starszych.

Wielu seniorów, z powodu różnych schorzeń, jest zmuszona przez długi czas leżeć w łóżku lub poruszać się za pomocą wózka inwalidzkiego. Ponieważ starzenie się organizmu wiąże się z naturalnym osłabieniem mięśni, osobom tym jest trudno samodzielnie zmienić pozycję ciała. Dodatkowo skóra osób starszych staje się cieńsza i bardziej podatna na uszkodzenia, co zwiększa ryzyko powstawania odleżyn.

Dodatkowymi czynnikami ryzyka są:

• niedożywienie i mała masa ciała – brak odpowiedniej tkanki podskórnej powoduje większy nacisk na skórę,
• otyłość – nadwaga powoduje zwiększenie ucisku w tych miejscach, gdzie tkanka kostna jest położona pod cienką warstwą tkanki podskórnej,
• nietrzymanie moczu i kału – mocz i kał mają kwaśny odczyn, ich kontakt ze skórą wywołuje zmianę pH skóry prowadząc w wielu sytuacjach do maceracji naskórka, co zwiększa podatność na powstanie odleżyn,
• odwodnienie – powoduje dużą suchość skóry i jej podatność na uszkodzenia,
• zwiększona potliwość – większa wilgoć na skórze zwiększa ryzyko jej podrażnień,
• obecność chorób przewlekłych, które mogą wpływać na obieg krwi i stan skóry, czyniąc ją bardziej podatną na uszkodzenia – choroby serca, choroby układu krążenia, miażdżyca, anemia, choroby przebiegające z wyniszczeniem organizmu np. nowotworowe,
• zaburzenia czucia – osoba starsza nie odczuwa bólu lub dyskomfortu, a więc nie czuje potrzeby zmiany pozycji ciała,
• sprzęt pielęgnacyjno-leczniczy – cewniki, sondy, stomia mogą wywierać długotrwały ucisk wewnątrz jam ciała lub na skórze,
• leki – terapia sterydowa, chemioterapia.

 

Miejsca na ciele podatne na odleżyny

Do powstania odleżyn może dojść właściwie w każdym miejscu na ciele. Szczególnie narażone są jednak te okolice, w których skóra jest wyjątkowo cienka oraz bliska kości. Staje się wtedy bardziej narażona na siłę ucisku ciała.

Osoby leżące przez dłuższy czas są szczególnie narażone na odleżyny, ponieważ ciężar ciała ciągle wywiera nacisk na te same obszary. Najczęściej są to odcinki kostne, takie jak pięty, łokcie, biodra, barki, kość ogonowa, kości krzyżowe czy tylna część głowy.

U osób poruszających się na wózku inwalidzkim obszary ryzyka to głównie okolice kości ogonowej i pośladki. Duży nacisk jest również na kręgosłup w dolnej części pleców, na łopatki oraz na uda, które są poddawane naciskowi przez boczne krawędzie siedziska wózka.

 

Skuteczna profilaktyka odleżyn u osoby starszej

Zapobieganie odleżynom to bardzo ważny element opieki nad osobami starszymi, szczególnie tymi, które są długo leżące lub mają ograniczoną mobilność. Jakie działania powinna podejmować opiekunka osoby starszej, by uniknąć tego uciążliwego i bolesnego schorzenia u swojego podopiecznego?

 

Zmieniaj często pozycję podopiecznego

Opiekunka powinna zwrócić uwagę na regularną zmianę pozycji podopiecznego. W przypadku osób leżących zaleca się zmianę pozycji nie rzadziej niż co 2 godziny. Warto stosować różne ułożenia i zabezpieczać szczególnie narażone na odleżyny miejsca za pomocą poduszek lub specjalnych akcesoriów. Przykładowo:

• w pozycji na plecach należy zabezpieczyć łokcie, pośladki i pięty, np. używając poduszek, podpórek z gąbki poliuretanowej czy klinów przeciwodleżynowych,
• w pozycji na boku należy unikać długotrwałego opierania się na biodrach, użyć wałków lub poduszek, aby wspierać plecy i nogi, a pomiędzy kolana lub kostki włożyć nadmuchiwane opaski czy krążki.

Unikajmy układania podopiecznego w pozycji półsiedzącej lub półleżącej. Może łatwo się ześlizgiwać i jednocześnie zapierać piętami o podłoże. Odleżyny mogą wtedy powstać nie tylko na piętach, ale także w okolicy kości krzyżowej, ogonowej i kości kulszowych.

Sprawdź też „Jak prawidłowo opiekować się osobą chorą leżącą”.

Jeśli senior spędza sporą ilość czasu na wózku opiekunka powinna przynajmniej co godzinę pomagać mu w zmianie pozycji, np. przez przeniesienie ciężaru ciała z jednego pośladka na drugi.

Sprawdź też, jak wygląda „Opieka nad seniorem na wózku”.

 

Stosuj specjalistyczne pomoce przeciwodleżynowe

Zadaniem opiekunki jest również wykorzystanie specjalistycznych pomocy przeciwodleżynowych, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powstania odleżyn. Do najważniejszych należą:

• materac przeciwodleżynowy – zmniejsza nacisk na narażone części ciała, materace mogą być piankowe, żelowe lub nadmuchiwane, dostosowane do potrzeb i stanu zdrowia seniora,
• poduszki przeciwodleżynowe – używane do stabilizacji pozycji lub miejscowego odciążenia części ciała najbardziej narażonych na odleżyny, takich jak pięty, łydki, plecy,
• kliny przeciwodleżynowe i wałki – pomocne w utrzymaniu podopiecznego w stabilnej pozycji na boku, bez wywierania zbytniego nacisku na biodra czy plecy,
• nadmuchiwane opaski na kończyny – mogą być stosowane do zmniejszenia ucisku np. pod pięty.

 

Unikaj wilgoci

Kolejnym ważnym zadaniem opiekunki jest zwrócenie uwagi, by pościel i odzież podopiecznego były zawsze suche. Wilgoć zwiększa ryzyko podrażnień skóry i przyczynia się do powstawania odleżyn. Opiekunka powinna:

• regularnie sprawdzać, czy pościel jest sucha i w razie potrzeby zmieniać ją, nawet kilka razy dziennie,
• używać specjalistycznych wkładek chłonnych lub pieluchomajtek w przypadku osób z nietrzymaniem moczu, aby skóra pozostawała sucha i czysta,
• dbając o higienę osobistą seniora, szczególnie w okolicach intymnych, należy zwrócić uwagę na dokładne osuszanie skóry.

 

Codzienna higiena skóry połączona z obserwacją

Niezwykle ważne w zapobieganiu odleżynom jest dbanie o codzienną higienę skóry podopiecznego. Regularne mycie skóry ciepłą wodą, przy użyciu łagodnych środków pielęgnacyjnych, pomaga utrzymać ją w dobrej kondycji, zapobiega przesuszeniu i podrażnieniom. Po umyciu skórę należy delikatnie i dokładnie osuszyć, szczególnie w zagłębieniach i fałdach, aby uniknąć podrażnień. Nie wolno mocno trzeć, istnieje bowiem ryzyko przerwania jej ciągłości. Po osuszeniu trzeba ją nawilżyć i natłuścić, co pozwoli utrzymać sprężystość. Do tego celu można stosować balsamy, kremy ochronne z witaminą E, z argininą, alantoiną czy preparaty do pielęgnacji niemowląt. Przy okazji pielęgnacji warto też pobudzać skórę poprzez delikatne oklepywanie.

Wykonując zabiegi pielęgnacyjne należy codziennie sprawdzać stan skóry podopiecznego, aby w porę zauważyć jakiekolwiek oznaki początkowych odleżyn, takie jak zaczerwienienie skóry czy dyskomfort w miejscach podatnych na ucisk.

Jeśli zauważymy coś niepokojącego niezbędne jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego planu działania. Jeśli u naszego podopiecznego pojawią się odleżyny należy ściśle przestrzegać zaleceń medycznych dotyczących ich leczenia. Może to obejmować zmianę opatrunków, stosowanie specjalistycznych preparatów czy antybiotyków. Należy też monitorować proces leczenia i stan odleżyn, informując lekarza o wszelkich zmianach.

 

Aktywizowanie seniora

O ile stan zdrowia osoby starszej na to pozwala warto zachęcać ją do aktywności fizycznej. To też może pomóc w zapobieganiu odleżynom. Opiekunka powinna aktywizować podopiecznego np. poprzez:

• zachęcanie do częstych zmian pozycji w łóżku,
• pomaganie w wykonywaniu prostych ćwiczeń ruchowych, które mogą być realizowane nawet w pozycji leżącej lub siedzącej,
• organizowanie krótkich spacerów lub transferów z łóżka na wózek, jeśli stan zdrowia na to pozwala,
• stosowanie terapii zajęciowej lub innych form aktywności dostosowanych do możliwości i zainteresowań seniora.

 

Dieta przeciw odleżynom

Dieta odgrywa istotną rolę w profilaktyce odleżyn, dostarczając składników odżywczych niezbędnych do utrzymania zdrowej skóry i szybkiej regeneracji tkanki.

Podopiecznemu należy zapewnić pokarmy bogate w białko, czyli nabiał (mleko, sery białe, jogurty naturalne, maślanka), mięso (kurczak, indyk, gotowany schab, cielęcina, polędwica wołowa) oraz ryby (dorsz, pstrąg, morszczuk). Mięso i ryby powinny być lekkostrawne, dlatego lepiej podawać je gotowane lub pieczone, a nie smażone.

Obok białka ważną rolę pełnią witaminy A i C, które chronią skórę przed stanem zapalnym. Najwięcej jest ich w warzywach i owocach (marchew, buraki, natka pietruszki, czerwone porzeczki, morele, truskawki). Witamina E obecna np. w ziarnach słonecznika, oliwie z oliwek czy oleju słonecznikowym wspomaga gojenie się ran i korzystnie wpływa na regenerację skóry. Unikać należy za to słodyczy, tłuszczów zwierzęcych i ograniczyć spożycie soli.

Równie ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości płynów, aby zapobiegać odwodnieniu, co ma bezpośredni wpływ na kondycję skóry. Wśród napojów mogą się znaleźć soki warzywne, owocowe, mleko, herbata, słaba kawa z mlekiem.

Opiekunka osoby starszej powinna też monitorować masę ciała podopiecznego, aby unikać zarówno niedożywienia, jak i nadwagi, które mogą zwiększać ryzyko powstawania odleżyn.

 

Pamiętanie o tych zasadach i ich stosowanie w codziennej opiece nad osobą starszą może znacząco zmniejszyć ryzyko powstawania odleżyn oraz wspierać zdrowie i dobre samopoczucie seniorów.

 

Photo: © Africa Studio – stock.adobe.com

 

Senność w ciągu dnia jest bardzo powszechnym zjawiskiem wśród osób starszych. Często jest ona pierwszym sygnałem, że nocny odpoczynek nie jest wystarczający lub ma złą jakość. Przyczyn tego stanu może być wiele. Od naturalnych zmian w organizmie związanych z wiekiem, po skutki uboczne leków i poważne choroby. Nadmierna senność w ciągu dnia może znacząco pogorszyć jakość życia seniora. Jak opiekunka osoby starszej może jej pomóc?

 

Ile snu potrzebuje osoba starsza?

Zapotrzebowanie na sen zmienia się wraz z wiekiem. Dorosła osoba potrzebuje od 7 do 9 godzin snu dziennie, aby jej organizm prawidłowo funkcjonował. Po 60. roku życia zapotrzebowanie na sen zazwyczaj się zmniejsza, ponieważ zmniejsza się poziom aktywności życiowej, zwłaszcza fizycznej. Dlatego organizm nie potrzebuje już 7–8 godzin snu, aby się zregenerować, ale tylko 6 godzin, a nawet mniej. Również drzemka w południe uważana jest u osoby starszej za normę, ale nie powinna być dłuższa niż 30 minut.

Dłużej utrzymujące się zmęczenie i nadmierna senność mimo przespania nocy, a zwłaszcza niezamierzone zasypianie w ciągu dnia wskazują już na zaburzenie.

 

Przyczyny nadmiernej senności u seniorów

Nadmierna senność u osób starszych może mieć wiele przyczyn.

Zmniejszona produkcja melatoniny

Z wiekiem naturalnie spada produkcja melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za regulację rytmu dobowego snu i czuwania. Ten spadek może prowadzić do zaburzeń snu, takich jak trudności z zasypianiem czy częste budzenie się w nocy. To z kolei może prowadzić do nadmiernej senności w trakcie dnia.

Niedobór snu w nocy

Nocny wypoczynek osoby starszej może być zakłócany przez wiele czynników. Wśród nich są te całkiem prozaiczne, jak nieodpowiednie warunki do snu: zbyt ciepła i nieprzewietrzona sypialnia, materac, który jest albo za miękki, albo za twardy. Dodatkowo brak wieczornego relaksu, nadmiernie długie oglądanie telewizji czy też hałasy dochodzące z zewnątrz mogą utrudniać szybkie zasypianie. Zaburzenia snu mogą być także wywołane nagłymi zmianami w trybie życia, odczuwanym stresem, niepokojem o jakieś sprawy osobiste lub rodzinne, a nawet np. obawami finansowymi.

Inne przyczyny to różnego rodzaju dolegliwości fizyczne. Mogą to być bóle wynikające z różnych chorób, bóle reumatyczne, skurcze łydek, duszności powiązane z problemami układu oddechowego i serca, częsta potrzeba oddawania moczu w nocy i związane z tym częste wybudzenia, a także bezdech senny i zespół niespokojnych nóg. Również depresja i inne choroby psychiczne często powodują nadmierne pobudzenie organizmu. Utrudnia to zasypianie i prowadzi do częstych przebudzeń w nocy.

Wszystkie te czynniki sprawiają, że ilość snu w nocy jest niewystarczająca, aby organizm osoby starszej mógł się odpowiednio zregenerować. Dlatego może ona wykazywać zwiększoną potrzebę snu w ciągu dnia.

Nadmierna senność a przyjmowane leki

Nadmierna senność może być skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków. Są wśród nich m.in. leki przeciwdepresyjne, leki stosowane w chorobie Parkinsona, leki przeciwlękowe, leki przeciwdrgawkowe, leki na cukrzycę, niektóre leki na nadciśnienie, beta-blokery, a także leki na alergię starszej generacji.

Do nadmiernej senności mogą się przyczyniać też środki o działaniu psychoaktywnym i sedatywnym, czyli zmniejszające aktywność osoby starszej i wpływające na nią uspokajająco.

Nadmierna senność a choroby

Wiele chorób, na które cierpią osoby starsze, może powodować nadmierną senność. Wymieńmy niektóre z nich.

Choroba Alzheimera – to jedna z najczęściej spotykanych chorób neurodegeneracyjnych, która powoduje zmiany w mózgu. Mogą one zakłócać normalny wzorzec snu. Zdarza się, że chorzy na alzheimera przysypiają w ciągu dnia, nawet jeśli przespali całą noc.

Choroba Parkinsona często wiąże się z problemami ze snem. Osobom chorym często w ciągu dnia trudno jest utrzymać stan czuwania i dochodzi do niezamierzonego zapadania w sen. Podczas normalnej aktywności mogą zdarzać się też nagłe ataki snu, nie poprzedzone poczuciem senności i znużenia.

Niedoczynność tarczycy – niedostateczna produkcja hormonów tarczycy zaburza procesy metaboliczne, czego rezultatem jest m.in. uczucie zmęczenia i senności.

Cukrzyca – wahania poziomu cukru we krwi mogą wpływać na sen i powodować nadmierną senność.

Niedokrwistość (anemia), czyli zaburzenie wytwarzania czerwonych krwinek. Ich liczba lub stężenie zawartej w nich hemoglobiny są niewystarczające do tego, by krew mogła prawidłowo transportować tlen do tkanek organizmu. Może to prowadzić do uczucia zmęczenia i senności.

Każda z tych przyczyn wymaga indywidualnej oceny i podejścia. Opiekunka osoby starszej powinna być świadoma tych różnorodnych czynników, aby móc efektywnie wspierać swojego podopiecznego.

 

Nadmierna senność – jej wpływ na ogólny stan zdrowia i samopoczucie seniorów

Nadmierna senność u osób starszych może mieć poważne konsekwencje dla ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia seniorów.

Jeśli nadmierna senność utrzymuje się przez dłuższy czas może prowadzić do znaczącego spadku zdolności poznawczych. U osób starszych może to objawiać się w postaci wolniejszego przetwarzania informacji, problemów z podejmowaniem decyzji, a nawet trudności w wykonywaniu codziennych czynności, które kiedyś były dla nich proste i oczywiste.

Oprócz wpływu na zdolności umysłowe nadmierna senność może także mieć wpływ na zdrowie emocjonalne seniorów. Uczucie ciągłego zmęczenia i braku energii może prowadzić do izolacji społecznej. Osoba starsza może nie mieć siły lub ochoty na uczestnictwo w spotkaniach towarzyskich czy innych aktywnościach. To z kolei może prowadzić do uczucia samotności i smutku, a nawet do rozwoju depresji.

Istnieje również związek między nadmierną sennością a podatnością na choroby przewlekłe. Sen odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Jego brak może osłabić system odpornościowy, zwiększając ryzyko infekcji i wystąpienia innych dolegliwości zdrowotnych.

Osoby starsze i tak z racji swojego wieku zmagają się z pogorszeniem funkcji poznawczych oraz różnymi chorobami. Dodatkowe obciążenie umysłu i ciała jest więc wyjątkowo niepożądane. Opiekunka seniora, mając tego świadomość, powinna aktywnie wspierać podopiecznego w dążeniu do poprawy jakości snu i ogólnego stanu zdrowia. Jak może to zrobić?

 

Jak radzić sobie z nadmierną sennością u osób starszych?

Opiekując się osobą starszą należy zwracać uwagę na jakość jej snu, obserwując jakiekolwiek niepokojące zmiany w tym zakresie. Sprawdzajmy, jak długo śpi nasz podopieczny w nocy, czy często się budzi i czy łatwo z powrotem zasypia. Zapamiętajmy także jak często i długo drzemie w ciągu dnia. Obserwacja tych wzorców może pomóc w identyfikacji potencjalnych problemów i potrzebnych zmian.

Jeżeli nadmierna senność w ciągu dnia przytrafia się naszemu podopiecznemu tylko od czasu do czasu powinniśmy w pierwszej kolejności zadbać o odpowiednią higienę snu. Obejmuje to ustalenie regularnych godzin snu oraz zapewnienie odpowiednich warunków w sypialni. Należy przewietrzyć pomieszczenie, zadbać o temperaturę powietrza na umiarkowanym poziomie, najlepiej między 18 a 21 stopni Celsjusza. Sprawdzić, czy łóżko i materac są wygodne, a pościel świeża i przyjemna. W miarę możliwości należy też wyeliminować nadmierne hałasy z otoczenia.

Opiekunka powinna również zachęcać seniora do unikania ciężkich posiłków na noc, co może zakłócić spokojny sen. Ważne jest też, aby senior nie spożywał przed snem produktów zawierających kofeinę oraz duże ilości cukru. Mogą one zaburzać naturalne procesy zasypiania.

Innym aspektem, na który warto zwrócić uwagę, jest ograniczenie korzystania z urządzeń elektronicznych przed snem, takich jak telefony czy telewizory. Emitowane przez nie światło może negatywnie wpływać na jakość snu seniora. Zwróćmy też uwagę na rodzaj oglądanych programów, które mogą zbyt pobudzić lub rozdrażnić seniora powodując kłopoty z zaśnięciem.

Opiekunka może także wprowadzić różne techniki uspokajające przed snem, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe czy czytanie. Te działania mają na celu wyciszenie organizmu i umysłu, co ułatwia zasypianie.

Znaczący wpływ na jakość snu ma także dbanie o zdrowy styl życia seniora, w tym zdrową dietę i umiarkowaną aktywność fizyczną. Sprawdź Jak zadbać o aktywność fizyczną osób starszych.

Jeśli te działania nie zmniejszą jednak nadmiernej senności osoby starszej w ciągu dnia i ten stan będzie się utrzymywał dłużej niż miesiąc należy koniecznie skonsultować to z lekarzem. Pomoże on zdiagnozować i leczyć ewentualne zaburzenia snu. Być może konieczna będzie tylko suplementacja melatoniny czy zmiana konkretnych leków lub ich dawkowania. Być może okaże się jednak, że problem jest o wiele poważniejszy i będzie wymagał specjalistycznego leczenia.

 

Pamiętajmy, że spokojny sen jest ważny dla zdrowia i samopoczucia osób w każdym wieku. W przypadku seniorów ma to szczególne znaczenie. Dzięki naszej wiedzy, właściwej opiece i wsparciu możemy pomóc osobom starszym cieszyć się zdrowiem i dobrostanem na co dzień.

 

Photo: © Pixel-Shot – stock.adobe.com

Święta Bożego Narodzenia to czas, który kojarzy nam się z pełnymi ciepła i bliskości spotkaniami rodzinnymi. Wśród nas jest jednak wiele osób starszych, dla których te dni nie zawsze są radosne. Seniorzy zmagają się nie tylko z brakiem samodzielności i ograniczeniami zdrowotnymi, ale też z samotnością, która w tym czasie szczególnie mocno doskwiera.

Zadbajmy więc podczas świąt w wyjątkowy sposób o naszych seniorów – starszych rodziców, dziadków, podopiecznych czy samotnych sąsiadów. Zapewnijmy im radość, bezpieczeństwo i poczucie bycia ważną częścią świątecznych obchodów. Jak to możemy zrobić?

 

Przygotowania świąteczne dostosowane do seniorów

Przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia kojarzą nam się ze wzmożoną aktywnością – gruntowne sprzątanie, gotowanie większej ilości potraw, dekorowanie domu. Wszystko to wprowadza do otoczenia osoby starszej niecodzienne elementy. Dla seniorów, którzy często cenią sobie przewidywalność i rutynę, może to być źródłem stresu i niepokoju. Dlatego podczas przygotowań świątecznych starajmy się zachować stały rytm dnia. Utrzymanie regularnych godzin posiłków, snu i innych codziennych czynności pomoże seniorom poczuć się bardziej komfortowo i bezpiecznie.

Upewnijmy się też, że seniorzy regularnie przyjmują przepisane im leki. W ferworze przedświątecznego zamieszania osoby starsze lub ich opiekunowie łatwo mogą zapomnieć o wzięciu kolejnej dawki.

W okresie przedświątecznym często pojawia się pokusa, aby zająć się dodatkowymi porządkami, takimi jak przemeblowanie czy generalne sprzątanie szaf. Jednak dla osób starszych, szczególnie tych z problemami z pamięcią lub orientacją, nagłe zmiany w otoczeniu mogą być dezorientujące i stresujące. Dlatego unikajmy przestawiania mebli czy dużych zmian w układzie domu. Zamiast tego lepiej skupić się na prostych, świątecznych dekoracjach. Wprowadzając nowe elementy do otoczenia, jak choinka czy świąteczne ozdoby, warto też robić to stopniowo, aby nie zaburzyć znanej i lubianej przez seniorów przestrzeni.

Jeśli stan zdrowia na to pozwala warto włączyć seniora do aktywnych przygotowań przedświątecznych. Może wykonywać wiele lżejszych prac, które nie wymagają dużego wysiłku czy skomplikowanych umiejętności. Pieczenie ciastek, przygotowywanie prostych potraw czy ozdób świątecznych pomoże osobie starszej poczuć się potrzebną i docenioną w tym wyjątkowym czasie.

 

Bezpieczne dekorowanie domu na święta

Wybierając ozdoby świąteczne i dekorując nimi dom powinniśmy zwrócić uwagę na to, by były one bezpieczne dla osoby starszej.

Przewody i przedłużacze, np. do lampek choinkowych, powinny być ułożone na podłodze w takim miejscu, by nie stanowiły przeszkody dla osoby starszej. Aby nie zwiększały ryzyka potknięcia się czy upadku. Dekoracje nie powinny też blokować dostępu do często używanych pomieszczeń. Dla seniorów z problemami wzrokowymi warto stosować kontrastowe kolory dekoracji. Łatwiej je odróżnić od tła, co jest szczególnie ważne w miejscach takich jak schody czy progi.

Ozdoby świąteczne powinny być łatwe w montażu. To pomoże nam włączyć osobę starszą we wspólne dekorowanie domu. Warto wybrać więc dekoracje lekkie, niewymagające stosowania ostrych narzędzi lub skomplikowanych instrukcji. Istotne jest także, aby ozdoby były trwałe i bezpieczne w użyciu, np. światełka LED są mniej podatne na przegrzewanie się niż tradycyjne żarówki.

Dekoracje świąteczne mają ogromny wpływ na atmosferę w domu i mogą znacząco poprawić nastrój seniorów. Dlatego też warto wybierać te, które mają dla nich szczególne znaczenie. Tradycyjne ozdoby będą przypominać im własne święta z dzieciństwa. Nowe mogą stać się symbolem obecnych świąt spędzanych z rodziną. Kolory, światła i zapachy świąt mogą ożywić wspomnienia i stworzyć poczucie ciepła, wspólnoty oraz przynależności. To niezwykle ważne dla dobrostanu emocjonalnego seniorów w tym wyjątkowym okresie.

 

Świąteczne spotkania rodzinne z seniorem

Święta Bożego Narodzenia to czas, który wielu z nas spędza w gronie rodziny. Gdy w naszym domu są seniorzy ważne jest, aby planować świąteczne spotkania z uwzględnieniem ich potrzeb i możliwości.

Przed świętami warto porozmawiać z rodziną i ustalić, jak powinny wyglądać wizyty świąteczne. Ważne, aby odwiedziny były przyjemnością, a nie źródłem zmęczenia dla seniora. Planując czas trwania spotkań oraz liczbę gości należy wziąć pod uwagę potrzebę odpoczynku i ograniczoną wytrzymałość osoby starszej.

Jeśli istnieje ryzyko, że pewne sytuacje mogą zdenerwować seniora, warto poinformować o tym pozostałych członków rodziny. Wskazane jest wyjaśnienie, że drażliwość czy agresja osoby starszej mogą wynikać z choroby, zmęczenia lub zbyt dużej ilości wrażeń. Zrozumienie i współczucie ze strony bliskich mogą znacznie ułatwić przebieg świątecznych spotkań.

Na wszelki wypadek warto zapewnić seniorowi ciche miejsce, gdzie będzie mógł odpocząć od świątecznego zgiełku. Może to być osobny pokój, w którym senior będzie mógł usiąść wygodnie, zrelaksować się, a nawet zdrzemnąć.

W niektórych sytuacjach może być korzystne zrezygnowanie z tradycyjnych, dużych rodzinnych zjazdów na rzecz mniejszych, bardziej intymnych spotkań. Zaprośmy wtedy tylko najbliższych członków rodziny, by senior mógł świętować w bardziej spokojnej i kameralnej atmosferze.

 

Świąteczna dieta seniora

Tradycyjne Święta Bożego Narodzenia kojarzą się z obfitymi posiłkami i suto zastawionymi stołami. Jednak kiedy w gronie świątecznych uczestników są seniorzy przy planowaniu świątecznego menu należy uwzględnić ich ograniczenia dietetyczne i preferencje.

Przygotowując posiłki świąteczne dla seniora warto wybierać metody gotowania, które są zdrowsze i lżejsze dla układu trawiennego. Zamiast smażonego karpia lepiej wybrać karpia pieczonego w folii, co znacznie redukuje zawartość tłuszczu. Gotując kompot z suszu poszukajmy owoców, które nie są dosładzane w procesie produkcji. Zupa grzybowa z gęstym jogurtem zamiast śmietany będzie lżejsza. Dodanie kminku do potraw z grochu i kapusty pomoże w trawieniu.

Zamiast słodkich soków i napojów lepszym wyborem będzie woda niegazowana z dodatkiem cytryny. W przypadku problemów z niestrawnością pomocne mogą okazać się herbatki ziołowe, takie jak rumianek czy prawoślaz, które wspomagają trawienie i łagodzą zgagę.

Przy świątecznym stole ważne są również umiar i odpowiednie porcje. Zwracajmy uwagę, by osoba starsza nie przeciążała swojego żołądka zbyt obfitym posiłkiem. Lepiej skosztować różnych potraw, ale po trochu.

 

Prezenty odpowiednie dla seniora

Święta Bożego Narodzenia to wyjątkowy czas obdarowywania się prezentami. Nie zapominajmy tu o seniorach. Starannie wybrane upominki mogą być wyrazem naszej uwagi i szacunku dla ich potrzeb i preferencji.

Pomysłów na upominek świąteczny dla seniora jest bardzo wiele. Poniżej przedstawiamy kilka inspiracji:

– dla zdrowia – zestawy witamin i mikroelementów, ciśnieniomierz, poduszka ortopedyczna, hydromasażer do stóp,
– dla ciepła i komfortu – puchaty koc, szal (może własnoręcznie wykonany na drutach?), rękawiczki, miękkie kapcie, termofor,
– dla aktywności fizycznej – kijki do nordic walking, karnet na zajęcia jogi dla seniorów lub na basen, kurs tańca,
– dla ćwiczenia umysłu – scrabble, gry planszowe, łamigłówki, karty do gry,
– dla seniorów, którzy lubią czytać – akcesoria ułatwiające tę czynność, takie jak lupa z ledowym podświetleniem czy ekran powiększający, książki z dużymi literami, audiobooki,
– przyjemne drobiazgi – album na rodzinne zdjęcia, elegancki zestaw kosmetyków, perfumy, kubek z fajnym nadrukiem i zestaw herbat, płyty z ulubioną muzyką, etui na okulary.

Pamiętajmy, że prezent dla seniora nie musi być wyłącznie praktyczny. Ma mu przede wszystkim przynieść dużo radości, wywołać pozytywne emocje oraz prawdziwy uśmiech na twarzy.

 

Aby Święta Bożego Narodzenia nie były samotne

Święta Bożego Narodzenia to czas, który kojarzymy z rodzinnym ciepłem i bliskością. Dla wielu osób starszych może być to jednak okres wyjątkowo trudny. Seniorzy, którzy żyją samotnie, często odczuwają w tym czasie brak bliskich, co może prowadzić do poczucia izolacji i smutku. Dlatego wiele organizacji charytatywnych i grup społecznych organizuje specjalne wigilie dla samotnych seniorów. W ten sposób mają oni możliwość spędzenia tego dnia przy wspólnym stole, w gronie innych ludzi.

Osoby chcące pomóc mogą zaangażować się też w wiele innych działań. Odwiedzanie samotnych seniorów w ich domu, przygotowywanie i rozdawanie świątecznych paczek, zapraszanie seniorów (sąsiadów, znajomych) do spędzenia świąt w gronie własnej rodziny, organizowanie wirtualnych spotkań świątecznych dla seniorów, ze wspólnym składaniem sobie życzeń i śpiewaniem kolęd – to tylko parę przykładów dobrych inicjatyw.

Każdy z nas, jeśli tylko zechce, może wesprzeć takie działania – osobiście lub choćby małym datkiem finansowym. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ pomaga przełamać barierę samotności i dać seniorom poczucie, że są ważną częścią społeczności.

Dobrych i bezpiecznych Świąt Bożego Narodzenia!

 

Photo: © tan4ikk – stock.adobe.com